Γράφει: Νεκτάριος Σάκκας | 25/07/2011

Ρώμη: σημείο αναφοράς της θρυλικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, θρησκευτικό κέντρο της Δύσης και φυσικά πρωτεύουσα του σύγχρονου ιταλικού κράτους. Στην ακμή της έχει υπάρξει το κέντρο του κόσμου, ιδιότητα που έχει αναγνωριστεί μέχρι σήμερα σε ελάχιστες πόλεις παγκοσμίως. Δεδομένης της εξέχουσας και διαχρονικής συμβολής της στην παγκόσμια Ιστορία, της αποδίδεται δικαιότατα ο χαρακτηρισμός Αιώνια Πόλη. Η Ρώμη όμως δεν είναι απλώς ένα σπάνιο, ολοζώντανο και αχανές μουσείο που κλέβει το μυαλό και την ψυχή του επισκέπτη της. Είναι μία πόλη που χωρίς να παρακάμπτει τις καταβολές της, εξακολουθεί να χαράζει το δικό της μύθο συνδυάζοντας μοναδικά το χθες με το σήμερα.

Σύμφωνα τουλάχιστον με την επίσημη Ιστορία, η Ρώμη ιδρύθηκε το 753 π.Χ. από δύο δίδυμα αδέρφια, τον Ρωμύλο και τον Ρέμο. Είναι κτισμένη πάνω σε επτά λόφους και τη διασχίζει ο ποταμός Τίβερης. Η ολοένα αυξανόμενη ισχύς της άρχισε να γίνεται εμφανής από τα τέλη του 6ου αιώνα π.Χ., για να φτάσει στο απόγειό της κατά την περίοδο της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας ανάμεσα στα τέλη του 1ου και την αυγή του 2ου αιώνα μ.Χ. Με την παρακμή της αυτοκρατορίας και την σταδιακή εδραίωση του Χριστιανισμού, οι τύχες της Ρώμης περνούσαν πλέον στα χέρια αυτής που αργότερα θα γινόταν γνωστή ως Καθολική Εκκλησία. Η εξουσία του Πάπα και του Βατικανού έπαιξε καθοριστικό ρόλο όχι μόνο για την πόλη αλλά για ολόκληρο τον κόσμο, ειδικότερα στα χρόνια του Μεσαίωνα και της Αναγέννησης. Στη σύγχρονη εποχή η Ρώμη θα επανερχόταν δυναμικά στο ευρωπαϊκό πολιτικό προσκήνιο το 1870, ως η νέα πρωτεύουσα του βασιλείου της Ιταλίας.

Σε κινηματογραφικό επίπεδο, η Ρώμη είναι μία από τις λεπτομερέστερα χαρτογραφημένες πόλεις του κόσμου. Σε αυτό συνετέλεσαν πέραν από την ιστορική της σημασία και τα πάμπολλα μνημεία της, η πλουσιότατη πολιτισμική της κληρονομιά. Επί φασιστικού καθεστώτος του Μουσολίνι, κατασκευάστηκε στα περίχωρά της η περίφημη Τσινετσιτά (Cinecitta), μία αχανής κινηματογραφική πολιτεία αποτελούμενη από 16 στούντιο. Εκεί γυρίστηκαν μεταπολεμικά μερικές από τις διασημότερες επικές ταινίες του κλασσικού Hollywood, όπως τα «Ben-Hur» και «Quo Vadis». Στα ίδια στούντιο γύρισαν επίσης, πολλά από τα αριστουργήματά τους κορυφαίοι Ιταλοί δημιουργοί όπως ο Fellini.

Ο κινηματογραφικός φακός έδειχνε ανέκαθεν ζωηρό ενδιαφέρον για τη Ρώμη και την Ιστορία της. Η ίδια η Ρώμη άλλωστε μοιάζει να διατηρεί στα σπλάχνα της μία μοναδική ερωτική σχέση με το χρόνο, τέτοια που φαντάζει αδύνατο να τη διανοηθείς χωρίς την ιστορικότητά της. Αλλοτε επρόκειτο για κάποια πομπώδη παραγωγή του Hollywood (όπως η «Cleopatra» ή ο "Μονομάχος") που αναπαριστούσε το αυτοκρατορικό μεγαλείο της. Αλλοτε πάλι για μία σπαρακτική ματιά πάνω στις ανοικτές πληγές που άφησε πίσω του ο πόλεμος, όπως το «Mamma Roma» του Pasolini, ο "Κλέφτη Ποδηλάτων" (Ladri Di Biciclette) του De Sica ή το "Ρώμη Ανοχύρωτη Πόλη" του Rossellini, όλα τους εξαίσια δείγματα του ρεύματος του ιταλικού νεορεαλισμού. Και άλλοτε πάλι μας φανερωνόταν εκείνη η απίστευτα πολυδιάστατη Ρώμη που ο ποιητικός αλλά εξόχως διεισδυτικός φακός του Fellini συνέθετε μέσα από το αριστουργηματικό «Dolce Vita».

Είτε μέσα από πανάκριβα σκηνικά, είτε μέσα από τα απειράριθμα αξιοθέατα, αλλά ακόμη και μέσα από το φυσικό, τσαλακωμένο αστικό ντεκόρ που η πληγωμένη μεταπολεμικά πόλη προσέφερε, η Ρώμη είχε πάντοτε τον τρόπο να ασκεί μία σπάνια γοητεία σε εκείνον που την επισκεπτόταν σε κάποια σκοτεινή αίθουσα με αντίτιμο ένα κινηματογραφικό εισιτήριο.

Αποτέλεσμα αυτού του σύντομου φιλμικού ταξιδιού ήταν σχεδόν πάντοτε η γέννηση ή η ενίσχυση μίας σχεδόν μεταφυσικής επιθυμίας για ένα - πραγματικό αυτή τη φορά - ταξίδι στην Αιώνια Πόλη. Για όσους πάλι έχουν βρεθεί ήδη εκεί, έστω και μία φορά, είναι απίθανο να μην αναζητούν τη μέρα που θα τους φέρει πάλι πίσω: στον Τίβερη, τη Fontana di Trevi, το Πάνθεον, το Κολοσσαίο, τη Ρωμαϊκή Αγορά, τον Αγιο Πέτρο και το Βατικανό, τα κάστρα, τις πλατείες, τους κοσμοπολίτικους δρόμους, τους ναούς, τους αναρίθμητους καλλιτεχνικούς και ιστορικούς θησαυρούς που διατηρεί στοργικά εδώ και αιώνες στα σπλάχνα της. Στην αξεπέραστη Ρώμη, τη μοναδική πόλη στον κόσμο που ο χρόνος μοιάζει παγωμένος ενώ ταυτόχρονα κινείται.