Γράφει: Μανώλης Δούνιας | 04/07/11

Ελάχιστες πόλεις προκαλούν στον επισκέπτη τόσο έντονα συναισθήματα όσο η Βενετία. Μελαγχολική, ρομαντική, μυστηριώδης, δαιδαλώδης, η Βενετία είναι μια συναρπαστική ανθρώπινη δημιουργία που από μόνη της αποτελεί έργο τέχνης. Είναι μια πόλη που έχει μείνει απαράλλακτη στο χρόνο και σε πολλούς φαντάζει ως κάτι το ονειρικό. Είναι ένα απέραντο σκηνικό που επιδεικνύει μια αξιοθαύμαστη ποικιλία αρχιτεκτονικών ρυθμών, με σοκάκια που καταλήγουν σε γέφυρες ή στο πουθενά, εκκλησίες ξεπροβάλλουν στα πιο απίθανα μέρη.

Πού αλλού έχεις τη δυνατότητα να ξεχάσεις τελείως τον θόρυβο των αυτοκινήτων, να χαθείς σε μια πόλη χτισμένη έτσι ώστε φαίνεται ό,τι ελίσσεται και συστρέφεται γύρω από τον εαυτό της, σε ένα δαιδαλώδη λαβύρινθο από 400 γέφυρες που στεφανώνουν 177 κανάλια. Ζεις για λίγο περιτριγυρισμένος από το μεγαλειώδες παρελθόν της, γνωρίζοντας μάλιστα πόσο αβέβαιο είναι το μέλλον της καθώς υπολογίζεται ότι η πόλη θα βυθιστεί πριν από το τέλος του 21ου αιώνα.

Είναι ίσως η σχέση της πόλης με το νερό που κάνει τη Βενετία τόσο μοναδική καθώς το υγρό στοιχείο αλλάζει καθοριστικά το πρόσωπο της πόλης. Κατά τη διάρκεια των καλοκαιρινών μηνών οι επισκέπτες απολαμβάνουν μια πόλη που το νερό φαίνεται να τη χωρίζει και που το vaporetto ή οι γραφικές γόνδολες είναι απαραίτητα μέσα μετακίνησης. Πρόκειται για την τουριστική περίοδο όπου το κάθε γραφικό σοκάκι φαίνεται βγαλμένο από πίνακα ζωγραφικής και η κάθε γέφυρα φαντάζει ως το ιδανικό σκηνικό για να ξεκινήσει μια ρομαντική περιπέτεια.Υπάρχει όμως και η άλλη Βενετία, η μυστηριώδης και μελαγχολική. Τους χειμερινούς μήνες όταν πια οι τουρίστες έχουν οριστικά αποχωρήσει, το νερό φαίνεται πλέον ότι ενώνει την πόλη. Η στάθμη των νερών των καναλιών ανεβαίνει, πολλά σοκάκια πλημμυρίζουν και βυθίζονται, ενώ ακόμα και η διάσημη Πλατεία του Αγίου Μάρκου πολλές φορές εξαφανίζεται.

Οι δραματικές αυτές αλλαγές είναι συνυφασμένες με την ένδοξη ιστορία της Βενετίας, μιας πόλης με βαλτώδες έδαφος που είναι χτισμένη πάνω σε 100 περίπου νησιά. Οι πρώτοι κάτοικοι εγκαταστάθηκαν στα ελώδη νησιά της λίμνης Venetian τον 5ο αιώνα. Μέχρι τα τέλη του 10ου αιώνα η Βενετία είχε εδραιωθεί ως ναυτιλιακή δύναμη, αλλά ήταν την περίοδο του Μεσαίωνα που έφτασε στην ακμή της. Η θέση, τα πλοία και τα πλούτη της την έκαναν ένα από τα σημαντικότερα κέντρα εμπορίου της Μεσογείου και μια υπερδύναμη που προκαλούσε δέος και φόβο. Στην περίοδο της Αναγέννησης οι τέχνες όπως η αρχιτεκτονική, η γλυπτική και η ζωγραφική άνθισαν, αλλά από τον 18ο αιώνα η πόλη άρχισε να γίνεται συνώνυμο της παρακμής.

Η Βενετία είναι μια πόλη που στο παρελθόν ενέπνευσε πολλούς διάσημους συγγραφείς, συνθέτες, ζωγράφους και μοιραία δεν θα μπορούσε να αφήσει ασυγκίνητους τους δημιουργούς της 7ης τέχνης. Αποτέλεσε λοιπόν το σκηνικό πολλών κινηματογραφικών ταινιών. Ο William Shakespeare τοποθετεί εδώ τη δράση δύο πασίγνωστων θεατρικών του έργων και έτσι και οι κινηματογραφικές μεταφορές αυτών των έργων όπως το «Othello» (1995) με τον Laurence Fishbourne και τον Kenneth Branagh και το «the Merchant of Venice» με τον Al Pacino και τον Jeremy Irons γυρίζονται on location και μας προσφέρουν μια εξαιρετική αναπαράσταση της πόλης κατά την σαιξπηρική εποχή.

Η Βενετία είναι και η πατρίδα του γνωστότερου ίσως καρδιοκατακτητή του Καζανόβα και οι ταινίες που εξιστορούν τις ερωτικές του περιπέτειες όπως το «Casanona» του 2005 με τον Heath Ledger, εκμεταλλεύονται όσο μπορούν τον αέρα γοητείας της πόλης. Στο «The Comfort of Strangers» (1990) ο Rupert Everett και η Natasha Richardson προσπαθούν να ξαναφτιάξουν τη σχέση τους περπατώντας στα σοκάκια της πόλης, μέχρι που συναντάνε το ζευγάρι-χαρά-του-ψυχίατρου Christopher Walken - Helen Mirren. Όσο για το περσινό «The Tourist» (2010), το σίγουρο είναι ότι αν είχε γυριστεί σε οποιαδήποτε άλλη πόλη θα είχε χάσει το μεγαλύτερο μέρος του ελάχιστου ενδιαφέροντός του.

Τις εγχώριες ομορφιές επιχειρεί να εκμεταλλευτεί πλήθος ιταλικών ταινιών, πολλές από τις οποίες είναι ερωτικού περιεχομένου, αφού μέχρι και η Εμμανουέλλα έφτασε στη Βενετία. Το πιο σεμνό και πολύ διασκεδαστικό «Venice, the Moon and You» (1958) μας εξιστορεί τις ερωτικές περιπέτειες δυο γονδολιέρηδων, ενώ στο «Bread and Tulips» (2000) μια ιταλίδα νοικοκυρά παθαίνει μια κρίση αλά «Shirley Valentine» και προσπαθεί να ξεφύγει για λίγο από την ασφυκτική καθημερινότητα της μέχρι η οικογένειά της να εκτιμήσει την προσφορά της.

Πολλές είναι όμως και οι ταινίες που ένα μικρό μόνο μέρος τους είχε για σκηνικό τα παλάτια του Grand Canal. Στη μεγάλη εισπρακτική επιτυχία του 1954 «Three Coins In the Fountain» οι πρωταγωνίστριες επισκέπτονται την πόλη για ένα Σαββατοκύριακο και το παγκόσμιο κοινό γοητευμένο από τις εικόνες αρχίζει να συρρέει στην πόλη. Στην αριστουργηματική μίνι σειρά «Brideshead Revisited» του 1981 (όπως και στο σαφώς κατώτερο ομώνυμο κινηματογραφικό remake του 2009) ο Jeremy Irons φτάνει στην πόλη για να συναντήσει τον Laurence Olivier. Ο Harrison Ford αναστατώνει την πόλη και κολυμπάει στους υπονόμους της αναζητώντας τα ίχνη του χαμένου δισκοπότηρου στο «Indiana Jones and the Last Crusade» (1989), ενώ ο Woody Allen τρέχει (κυριολεκτικά) πίσω από την Julia Roberts στο «Everyone Says I Love You» (1996).

To 1999 πολλοί είναι οι σταρ που περνάνε από την Βενετία. Ο Matt Damon και η Gwyneth Paltrow αναζητούν τα ίχνη του Jude Law στο «The Talented Mr. Ripley» (1999), η Juliette Binoche αρρωσταίνει με το που μπαίνει στη γόνδολα και χάνει όλα τα αξιοθέατα στο «Les Enfants du Siecle», ενώ το ρομαντικό τους ταξίδι στην Βενετία είναι το highlight του γάμου της Michelle Pfeiffer και του Bruce Willis στο «The Story of Us». Η πόλη τέλος ίσα που καταφέρνει να μείνει όρθια από το πέρασμα του καινούριου τότε James Bond, Daniel Craig, που δεν αφήνει Palazzo για Palazzo όρθιο στο «Casino Royale» (2006).