Δεσποινίς Διευθυντής: Ο διάσημος αρχιτέκτονας που έγινε... αόρατος guest star

Τι μπορεί να κάνει κάποιος όταν καλείται να φτιάξει ένα αληθοφανές σκηνικό τεχνικού γραφείου για το «Δεσποινίς Διευθυντής»; Η έξυπνη λύση είναι να ζητήσει βοήθεια! Με αφορμή την ταινία του Ντίνου Δημόπουλου, ας κάνουμε ένα ταξίδι από τα Χριστούγεννα του 1963 ως τα Χριστούγεννα του 1964 μαζί με την Τζένη Καρέζη και guest τον αρχιτέκτονα Αντώνη Κιτσίκη.

Η θεατρική σεζόν 1963-64 δεν ξεκινά καλά για την Τζένη Καρέζη. Το "Η Γειτονιά Των Αγγέλων" που παρήγγειλε η ίδια στον Ιάκωβο Καμπανέλλη ανεβαίνει στις 4 Οκτωβρίου του 1963 στο θέατρο Κοτοπούλη (Ρεξ), σε σκηνοθεσία Ιάκωβου Καμπανέλλη. Το κοινό δεν ανταποκρίνεται κι έτσι η παράσταση "κατεβαίνει" άδοξα στις 3 Νοεμβρίου.

Μέχρι να βρεθεί νέο έργο ο θίασος (με σταθερή την πρωταγωνιστική τριάδα Καρέζη - Κούρκουλος - Παπαγιαννόπουλος) ανεβάζει στις 4 Νοεμβρίου του 1963 το "Ένα Κουτό Κορίτσι", επίσης του Ιάκωβου Καμπανέλλη, έργο που είχαν πρωτοπαίξει το καλοκαίρι της ίδιας χρονιάς. Σε αυτή την παράσταση ήταν από τις ελάχιστες φορές που η Καρέζη εμφανίστηκε ξανθιά.

Σχεδόν δύο μήνες αργότερα, ανήμερα Χριστούγεννα του 1963 κάνει πρεμιέρα στο θέατρο Κοτοπούλη (Ρεξ) το "Η Δεσποινίς Διευθυντής", γραμμένο από τους Ασημάκη Γιαλαμά και Κώστα Πρετεντέρη. Η παράσταση αυτή θα αποδειχθεί η θεατρική επιτυχία της σεζόν.

Η παράσταση του "Η Δεσποινίς Διευθυντής" στο θέατρο Κοτοπούλη (Ρεξ) συνεχίζει ακάθεκτη μέχρι την Κυριακή των Βαΐων στις 26 Απριλίου 1964. Το ενδιαφέρον είναι ότι από πολύ νωρίς η Finos Film ανακοινώνει ότι αποφάσισε να προχωρήσει στην κινηματογραφική μεταφορά του έργου.

Την σκηνοθεσία του κινηματογραφικού «Δεσποινίς Διευθυντής» (που στην πορεία ξεφορτώνεται το "Η" από τον τίτλο) αναλαμβάνει ο Ντίνος Δημόπουλος, ο οποίος την ΙΔΙΑ χρονιά σκηνοθετεί την Τζένη Καρέζη σε άλλες δύο ταινίες της Finos Film τη «Λόλα» και το «Ένας Μεγάλος Έρωτας». Και στα δύο αυτά φιλμ η Τζένη Καρέζη έχει συμπρωταγωνιστή τον Νίκο Κούρκουλο.

Όμως στο «Δεσποινίς Διευθυντής» δεν ήταν γραφτό η Καρέζη να παίξει τρίτη φορά μέσα στην ίδια χρονιά δίπλα στον Νίκο Κούρκουλο. Τι κι αν το ανέβασαν μαζί στο θέατρο, τελικά ο ρόλος του Αλέκου Σαμιωτάκη πήγε στον Αλέκο Αλεξανδράκη, που έτσι "ξανασυνάντησε" την Καρέζη μετά τις δύο "Λατέρνες" (1955, 1957).

Ο δαιμόνιος Μάρκος Ζέρβας ανέλαβε για μια ακόμα φορά να ετοιμάσει τα ντεκόρ της ταινίας και βρέθηκε μπροστά σε μια πρόκληση. Έπρεπε να στήσει αληθοφανώς τους χώρους του τεχνικού γραφείου του οποίου αναλαμβάνει τα ηνία η Καρέζη στο «Δεσποινίς Διευθυντής». Για αρχή έλυσε το πρόβλημα με το εξωτερικό του μεγάρου που στεγάζει το τεχνικό γραφείο. Για το σκοπό αυτό επέλεξε το... Νοσοκομείο ΚΑΤ! Ένας θεός ξέρει πως τα κατάφερε η Finos Film και ο Μάρκος Ζέρβας και εξασφάλισαν το χώρο μπροστά από την πλαϊνή είσοδο για το γύρισμά τους.

Το κεντρικό κτήριο του KAT χτίστηκε σε έκταση που αγοράστηκε από τους ιδιοκτήτες της βίλας Καζούλη. Η ανέγερση ξεκίνησε το 1955 (αρχιτεκτονική μελέτη: τεχνικό γραφείο Κ. Γκίνη & κατασκευή: ΑΤΕ Ελληνικά Τεχνικά Έργα). Τα πρώτα κτήρια παραδόθηκαν το 1962 & εγκαινιάστηκε το 1966. Οπότε μπορούμε να υποθέσουμε ότι την περίοδο των γυρισμάτων στις αρχές του 1964 μπορεί το συγκεκριμένο σημείο του κτηρίου να μην ήταν ακόμη σε χρήση.

Φαίνεται πως το σημείο στο κτήριο του ΚΑΤ αποδείχθηκε τόσο "βολικό" για τη Finos Film που μετά το «Δεσποινίς Διευθυντής» (1964) ξαναχρησιμοποιήθηκε σε τρεις (τουλάχιστον) μεταγενέστερες ταινίες. Στο «Πυρετός Στην Ασφαλτο»(1967), στο «Ξύπνα Βασίλη» (1969), και στο «Ένας Ξένοιαστος Παλαβιάρης» (1971). Ελάχιστα πιο πέρα γυρίζεται και η σκηνή του φινάλε στο «Ένας Νομοταγής Πολίτης» (1974).

Με τον εξωτερικό χώρο να έχει βρεθεί, ο Ζέρβας έπρεπε να στήσει και το εσωτερικό του τεχνικού γραφείου στο Δεσποινίς Διευθυντής. Για αρχή στον εσωτερικό χώρο του τεχνικού γραφείου ο Μάρκος Ζέρβας ξαναχρησιμοποίησε κάποια στοιχεία ντεκόρ από το «Ένας Μεγάλος Έρωτας» που είχε γυριστεί την ίδια χρονιά, όπως η χαρακτηριστική κεκλιμένη τζαμαρία, τα σχεδιαστήρια και οι βάσεις για τα αρχιτεκτονικά σχέδια.

Ο Μάρκος Ζέρβας επίσης ξαναχρησιμοποίησε την χαρακτηριστική βιβλιοθήκη για το διευθυντικό γραφείο την οποία βλέπουμε (έγχρωμη) στο «Δόλωμα» (1964) και στο «Η Χαρτοπαίχτρα» (1965), ταινίες που γυρίστηκαν με διαφορά λίγων εβδομάδων.

Για τη διακόσμηση όμως του χώρου χρειάστηκε η βοήθεια ενός πραγματικού αρχιτέκτονα. Και το ρόλο αυτό ανέλαβε ο Αντώνης Κιτσίκης. Η επιλογή αυτή δεν ήταν τυχαία καθώς η Τζένη Καρέζη ήταν στενή φίλη με την Μαρλέν Καρρέρ και τον τότε σύζυγό της αρχιτέκτονα Αντώνη Κιτσίκη. Ο Αντώνης Κιτσίκης γεννήθηκε στην Αθήνα το 1924, γιός του αρχιτέκτονα Κώστα Κιτσίκη. Το 1964 ανέλαβε την κατασκευή του Ελληνικού Περιπτέρου στην Διεθνή Έκθεση Νέας Υόρκης, ενώ την υπογραφή του φέρουν πολυκατοικίες, θέατρα, βίλες, μουσεία, δημαρχεία και τουριστικές εγκαταστάσεις.

Όπως μαρτυρά μια προσεκτική μελέτη των πλάνων, ο Κιτσίκης παραχωρεί στην παραγωγή της ταινίας υλικό το οποίο χρησιμοποιείται για το ντεκόρ. Και μάλιστα αρκετά σχέδια είναι τόσο εμφανή ώστε είναι και αναγνωρίσιμα με λίγη προσπάθεια. Για παράδειγμα στο σχεδιαστήριο της Κατερίνας Γώγου έχουμε το "Σπίτι Στον Κοκκιναρά - Ιδιοκτησία Ε.Κ.". Και σε άλλο πλάνο, στον τοίχο πίσω από τον Αγγελο Αντωνόπουλο έχουμε το "Κτήριο του Ναυτικού Ομίλου Βουλιαγμένης" του Αντώνη Κιτσίκη (και ξανά στο σχεδιαστήριο το "Σπίτι στον Κοκκιναρά").

Επιστρέφουμε στο σχεδιαστήριο της Κατερίνας Γώγου όπου έχουμε αυτή τη φορά την κάτοψη και την όψη προς τη θέα από το "Σπίτι στον Κοκκιναρά του Ν. Δημητριάδη" του Αντώνη Κιτσίκη. Σε άλλη λήψη βλέπουμε περισσότερα σχέδια. Αυτή τη φορά φαίνεται ότι δίπλα στο "Σπίτι στον Κοκκιναρά του Ν. Δημητριάδη" έχουμε και τη δυτική όψη και την όψη προς τη θέα από το "Σπίτι στον Κοκκιναρά του Τ. Σταματέλου". Στους τοίχος βέβαια υπάρχουν κάμποσα ακόμα σχέδια και προοπτικά, πιθανότατα του Αντώνη Κιτσίκη που όμως δεν έχουν (ακόμα) ταυτοποιηθεί.

Εκτός των άλλων ο Αντώνης Κιτσίκης άρχισε το 1957 να εκδίδει το περιοδικό "Αρχιτεκτονική" (που πλέον είναι πολύτιμο αρχείο) διατηρώντας παράλληλα το αρχιτεκτονικό του γραφείο. Ένα τεύχος του περιοδικού βλέπουμε να ξεφυλλίζει η Κατερίνα Γώγου στο «Δεσποινίς Διευθυντής».

Μιας και πιάσαμε τα κάδρα να πούμε και για τα τρία (3) μικρά κάδρα με την Γκερνίκα του Picasso που διακοσμούν το γραφείο της γραμματέως έξω από το διευθυντικό γραφείο. Μόνο που τα ίδια καδράκια με τη Γκερνίκα τα έχουμε ξαναδεί... στο σκηνικό του «Ο Φίλος Μου Ο Λευτεράκης» (1963).

Kάπως έτσι στήθηκε και διακοσμήθηκε το ντεκόρ για το τεχνικό γραφείο για το «Δεσποινίς Διευθυντής». Η ταινία έκανε πρεμιέρα στις 7 Δεκεμβρίου του 1964 (κι όχι στις 18 Δεκεμβρίου που αναφέρουν λανθασμένα διάφορες πηγές). Ήταν 7η σε εισπράξεις εκείνη τη σεζόν με βάση τα στοιχεία για την Α' Προβολή στο πολεοδομικό συγκρότημα Αττικής.

Η κινηματογραφική μεταφορά του «Δεσποινίς Διευθυντής» πήρε καλές κριτικές (ειδικά αν συγκρίνουμε με τις συνήθεις κριτικές για ελληνικές ταινίες της εποχής). Εδώ τι έγραφε για την ταινία η ανυπόγραφη κριτική στο Έθνος (αριστερά) και η Ειρήνη Καλκάνη στην Απογευματινή (δεξιά).

Όμως δεν τελειώσαμε! Λίγο πριν το «Δεσποινίς Διευθυντής» βγει στις αίθουσες, έχει ξεκινήσει η θεατρική σεζόν 1964-65. Και η Τζένη Καρέζη συνεργάζεται ξανά με τον Αντώνη Κιτσίκη, αυτή τη φορά στο θέατρο. Ο αρχιτέκτονας αναλαμβάνει τα σκηνικά για την παράσταση "Μαίρη Μαίρη".

Κάπως έτσι κλείνει ένας κύκλος. Από τα Χριστούγεννα του 1963 και το ανέβασμα του "Η Δεσποινίς Διευθυντής" στο θέατρο, όταν ο φωτογράφος Κλεισθένης Δασκαλάκος απαθανάτισε Κώστα Καρρά, Ελένη Μαυρομάτη, Νίκο Κούρκουλο, (πιθανότατα) Τόνια Καράλη που έκανε τη μουσική επιμέλεια, Τζένη Καρέζη και Δημήτρη Νικολαΐδη στα παρασκήνια του Κοτοπούλη - Ρεξ να τραγουδούν τα κάλαντα. Στα Χριστούγεννα του 1964 με το κινηματογραφικό «Δεσποινίς Διευθυντής» να παίζεται ακόμα (στη Β' προβολή) και την Τζένη Καρέζη να παίζει στο "Μαίρη Μαίρη" στο θέατρο Χατζηχρήστου. Από εκείνη την εορταστική περίοδο μια ακόμα φωτογραφία του Κλεισθένη Δασκαλάκου με Λίλη Παπαγιάννη, Γιώργο Πάντζα, Τζένη Καρέζη, Στέφανο Ληναίο και Δημήτρη Νικολαΐδη ενώ στολίζουν το χριστουγεννιάτικο δέντρο.

Ευχαριστίες:
Το αρχικό tip περί χρήσης σχεδίων του Αντώνη Κιτσίκη ήρθε τον κ. Κυριάκο Γκλεζάκο που κατέχει όσο λίγοι την εργοληπτική ιστορία της χώρας. Για την ταυτοποίηση της πλαϊνής εισόδου του ΚΑΤ τα εύσημα πάνε στην hannele από το forum retromaniax ενώ η φωτογράφιση της τωρινής κατάστασης του χώρου έγινε από τον φίλο @Ovelikios. Φωτογραφίες παραστάσεων από διάφορες πηγές στο Facebook, δυστυχώς κατά κανόνα χωρίς αναφορά στην πηγή. Για τα screenshots των ταινιών πολύτιμη ήταν η βοήθεια της Finos Film.

Υστερόγραφα:

1. Σπάνια φωτογραφία από τις πρόβες για τη Γειτονιά των Αγγέλων με τον Μίκη Θεοδωράκη στο πιάνο δίπλα στη Τζένη Καρέζη και το Νίκο Κούρκουλο. Εκείνη η παράσταση έβγαλε πασίγνωστα κομμάτια του Θεοδωράκη όπως "Στρώσε το στρώμα σου για δυο" και "Το ψωμί είναι στο τραπέζι". Εκεί ακούστηκε και το ορχηστρικό "Χαρταετοί".

2. Αρκετά χρόνια μετά το θεατρικό ανέβασμα, η "Γειτονιά των Αγγέλων" μεταφέρθηκε τελικά στον κινηματογράφο. Ήταν το 1969 όταν ο Γιάννης Δαλιανίδης έγραψε και σκηνοθέτησε για τη Finos Film το «Γυμνοί Στο Δρόμο» πάνω στη "Γειτονιά των Αγγέλων" του Ιάκωβου Καμπανέλλη. Με πρωταγωνιστές τον Νίκο Κούρκουλο (στο ρόλο που είχε παίξει και στο θέατρο) και τη Ζωή Λάσκαρη (στο ρόλο που στο θέατρο έπαιξε η Τζένη Καρέζη).

3. Η Τζένη Καρέζη ήταν πολύ στενή φίλη με την Μαρλέν Καρρέρ. Μετά από ταξίδι με το σκάφος της Καρρέρ και του Κιτσίκη στην Ύδρα, η Καρέζη πήρε την απόφαση να αγοράσει και η ίδια ένα 16μετρο Camper & Nicholsons. Το ονόμασε "Μαίρη Μαίρη" αφού χάρη στην επιτυχία της παράστασης κατάφερε να μαζέψει τα χρήματα για να το πάρει. Σε αυτό τραβήχτηκαν αυτές οι υπέροχες φωτογραφίες της που συχνά βλέπουμε να αναπαράγονται online.

4. Για το τέλος λίγο κουτσομπολιό. Η Μαρλέν Καρρέρ λέει στο βιβλίο της Αλεξάνδρας Τσόλκα "H Ζωή Ένα Πάρτι" ότι χώρισε τον Αντώνη Κιτσίκη όταν εκείνος την απάτησε (υπονοεί με την Καρέζη). Ποιος ξέρει αν ισχύει; Λίγα χρόνια μετά πάντως, ο Αντώνης Κιτσίκης παντρεύτηκε την Νερίνα Λυμπεροπούλου, πρώτη γυναίκα του... Κωνσταντίνου Καζάκου!

Διόρθωση:
Στην αρχική ανάρτηση της έρευνας υπήρχαν αναφορές και στη χρήση κάποιων σχεδίων του Κώστα Κιτσίκη, πατέρα του Αντώνη. Μελετώντας καλύτερα τη νέα αποκατεστημένη κόπια της ταινίας προκύπτει με ασφάλεια πως ομοιάζουν και δεν πρόκειται για έργα του Κώστα Κιτσίκη.