Λούφα και Παραλλαγή: Που (και πως) γυρίστηκε η πιο ωραία σκηνή του φιλμ

Ο Νίκος Περάκης λέει πως αυτή είναι η "πιο ωραία σκηνή" από το «Λούφα και Παραλλαγή». Και νομίζω ότι δεν θα διαφωνήσω. Από καιρό ήθελα να κάνω την ανατομία της σκηνής αυτής, για να καταλάβουμε τον ευρηματικό τρόπο που γυρίστηκε. Και φυσικά για να δούμε πως είναι σήμερα τα σημεία των γυρισμάτων.

Αναφέρομαι φυσικά στη σκηνή της ταινίας που διαδραματίζεται το πρωί της 21ης Απριλίου 1967, όταν ο Παπαδόπουλος (Νίκος Καλογερόπουλος) προσπαθεί να φτάσει στη μονάδα του ενώ στους δρόμους κινούνται τα τανκς της Χούντας. Πρόκειται για μια κομβική για την εξέλιξη της πλοκής σκηνή και ήταν σημαντικό να γυριστεί σωστά. Στο σενάριο ο Νίκος Περάκης έγραφε λακωνικά: "Ο Παπαδόπουλος κατεβαίνει βιαστικά ένα δρομάκι. Ακούει θόρυβο πίσω του. Δυο στενά πιο πάνω περνούν μερικά τανκς. Ο Παπαδόπουλος απορεί. Ανοίγει το βήμα του".

Η σκηνή έμοιαζε απλή στο χαρτί, όμως για να γυριστεί υπήρχε ένα εμπόδιο. Η Λούφα και Παραλλαγή είχε ζητήσει για τα γυρίσματα από το ΓΕΣ "άδειες λήψεως σκηνών, οπλισμό, στολές, εξαρτήσεις, οχήματα κλπ". Όμως το ΓΕΣ δεν απάντησε ποτέ [για προφανείς λόγους] κι έτσι ο Περάκης και οι παραγωγοί του φιλμ έπρεπε να γίνουν εφευρετικοί για να βρουν τανκς...

Κάποιος θυμήθηκε πως υπάρχει μια μέρα κάθε χρόνο που κινούνται τεθωρακισμένα στην Αθήνα. Κάθε 25η Μαρτίου τανκς κι άλλα οχήματα διασχίζουν την πόλη για να φτάσουν στο χώρο της στρατιωτικής παρέλασης. Ήταν η τέλεια (και μόνη) ευκαιρία για να γυριστεί η επίμαχη σκηνή. Έτσι ο Περάκης με τους συνεργάτες του ετοιμάζονται μεθοδικά, αφού πρώτα έχουν μάθει τη διαδρομή των τεθωρακισμένων από το Χαϊδάρι προς το κέντρο της πόλης το Μάρτιο του 1983 (ή του 1984). Για ακόμα καλύτερη προετοιμασία ο Περάκης ετοιμάζει storyboards με τα πλάνα, όπως έκανε και γι' άλλες σκηνές του φιλμ.

Ας πάρουμε λοιπόν τη σκηνή από την αρχή για δούμε μία προς μια τις λήψεις και τα σημεία που γυρίστηκαν τα πλάνα. Όλα ξεκινάνε με τον Νίκο Καλογερόπουλο να φεύγει χαράματα από το σπίτι του και τον βλέπουμε να διασχίζει την έρημη οδό Γενναίου Κολοκοτρώνη ανάμεσα σε Πετράλωνα και Κουκάκι.

Από το Κουκάκι, η μαγεία του σινεμά μεταφέρει τη δράση στο Μεταξουργείο. Βρισκόμαστε στη γωνία της οδού Παραμυθίας με την (πεζοδρομημένη σήμερα) οδό Σαλαμίνος. Και στην ταινία βλέπουμε τα τανκς στο βάθος, να κινούνται στην οδό Αχιλλέως (όπου ο γνώριμος σήμερα ανισόπεδος κόμβος δεν είχε ακόμα κατασκευαστεί όταν γυρίζονταν το φιλμ).

Κοντινό στον Καλογερόπουλο με το γνωστό πλάνο να ξεπροβάλλει από τη γωνία, με το χαρακτηριστικό κτήριο της οδού Παραμυθίας 13 πίσω του (κτήριο το οποίο σήμερα είναι βαμμένο με ένα πολύ χαρακτηριστικό γκράφιτι του καλλιτέχνη Sake).

Η κάμερα γυρίζει ξανά στη Σαλαμίνος με το φακό στραμμένο προς την οδό Αχιλλέως. Κάποια από τα κτήρια που βλέπουμε στο φιλμ είναι ακόμα στη θέση τους, αλλά όχι όλα. Στη σημερινή κατάσταση ο ανισόπεδος κόμβος που εγκαινιάστηκε το 1990 και ενώνει τη λεωφόρο Αθηνών με την Αχιλλέως είναι κρυμμένος σήμερα πίσω από τα δέντρα.

Ξανά κοντινό στον Καλογερόπουλο να στρέφει το βλέμμα αλλού, προσπαθώντας να καταλάβει τι συμβαίνει. Είμαστε ακόμα στο ίδιο σημείο και πίσω από τον πρωταγωνιστή βλέπουμε το διατηρητέο Παραμυθίας 15 και Σαλαμίνος 55, ενώ σήμερα καταμεσής του (πεζο)δρόμου έχει θεριέψει ένας πλάτανος.

Ο ήρωας συνεχίζει τη διαδρομή του προς το στρατόπεδο και στην επόμενη λήψη "πεταγόμαστε" λίγα στενά πιο πάνω. Η κάμερα στήνεται στην οδό Μεγάλου Αλεξάνδρου κοιτώντας προς τη γωνία με την οδό Θερμοπυλών (στην οποία βλέπουμε να κινούνται τα τανκς). Το γωνιακό κτήριο με τα καμπύλα μπαλκόνια δίπλα από το οποίο προχωράει ο Καλογερόπουλος είναι ακόμα στη θέση του (ανακαινισμένο).

Ένα ακόμα κοντινό στον Καλογερόπουλο, που γυρίζει βιαστικός να κοιτάξει προς τα πίσω. Τότε βλέπουμε την έρημη οδό Μεγάλου Αλεξάνδρου. Η κάμερα είναι πρακτικά στη γωνία με την οδό Πηλέως, στραμμένη προς την αντίθετη ροή του δρόμου. Στο βάθος βλέπουμε τις διασταυρώσεις της με τις οδούς Σαλαμίνος και Πλαταιών.

Αυτό ήταν και το πιο δύσκολο σημείο να αναγνωριστεί και αξίζει μια μικρή στάση για δύο τεκμήρια. Ευτυχώς που η πινακίδα "Automatic Transmision Repairs" είναι ακόμα στη θέση της στο 95 της Μ.Αλεξάνδρου. Και το google street view διασώζει την παλιά πινακίδα του διπλανού φαρμακείου από το 2009.

Συνεχίζουμε με πλάνο από την Θερμοπυλών όπου κινούνται τεθωρακισμένα, και άλλο πλάνο με τον Καλογερόπουλο να συνεχίζει κινούμενος στη Μεγάλου Αλεξάνδρου. Τελικά, η κάμερα στρέφεται στη Θερμοπυλών καταγράφοντας το κομβόι που κατευθύνεται προς την οδό Πειραιώς.

Από το Μεταξουργείο με ένα "κινηματογραφικό άλμα" μεταφερόμαστε στο... Θησείο. Εκεί ο ήρωας τρυπώνει στο Πάρκο του Θησείου από την πόρτα που είναι στην (νοητή) γωνία Αποστόλου Παύλου και Αγίων Ασωμάτων. Μέσα από το πάρκο η κάμερα πιάνει τα τανκς να κινούνται στην Αποστόλου Παύλου.

Μετά από μια εναλλαγή κοντινών πλάνων και πλάνων κίνησης μέσα στα δέντρα φτάνουμε στην τελευταία λήψη με τανκς, όταν ο Καλογερόπουλος σαστισμένος βλέπει τα άρματα σε παράταξη. Βρισκόμαστε στην (πεζοδρομημένη στις μέρες μας) οδό Διονυσίου Αρεοπαγίτου, στο ύψος που βρίσκεται σήμερα τώρα το νέο Μουσείο της Ακρόπολης.

Με τρέξιμο του συνεργείου και γύρισμα σε 4 σημεία "περάσματος" των τεθωρακισμένων αλλά και σε κάμποσα ακόμα σημεία (που πολύ πιθανόν να γυρίστηκαν χωρίς άγχος άλλη στιγμή την ίδια ημέρα) συγκεντρώθηκε το υλικό πάνω στο οποίο δούλεψε ο Γιώργος Μαυροψαρίδης (με τον Περάκη) στο μοντάζ, δημιουργώντας την τελική σκηνή. Και κάπως έτσι, με λίγη εφευρετικότητα, αρκετή οργάνωση και πολλή δουλειά δημιουργήθηκε η "πιο ωραία σκηνή από το Λούφα και Παραλλαγή". Για το φινάλε ας δούμε τον Νίκο Περάκη αυτοπροσώπως να μιλά γι' αυτή ακριβώς τη σκηνή στην εκπομπή Κλεινόν Αστυ (επεισόδιο "Γυρίζοντας στην Αθήνα") της ΕΡΤ.