Sound editing και Sound mixing: οι δυο Οσκαρικές κατηγορίες που ενίοτε μπερδεύουν ακόμη και μέλη της Ακαδημίας που καλούνται να ρίξουν την ψήφο τους. Πόσο μάλλον τους απλούς θεατές της απονομής. Δεν βοηθά το γεγονός ότι συχνά αρκετές ταινίες είναι ταυτόχρονα υποψήφιες και στις δύο κατηγορίες. Η σύγχυση είναι ακόμα χειρότερη στα Ελληνικά που η μετάφραση ως "ηχητικό μοντάζ" και "ηχητική μείξη" παραπέμπουν σε παρεμφερείς δουλειές κατά την παραγωγή μιας ταινίας. Ας προσπαθήσουμε λοιπόν να βάλουμε μια τάξη στο μπέρδεμα.

Το Sound Editing είναι μια διαδικασία που συμβαίνει κατά την προετοιμασία της ταινίας. Περιλαμβάνει το σχεδιασμό, τη δημιουργία, την διεύθυνση και την εκτέλεση του ηχητικού πλάνου της ταινίας. Πάντοτε σε συνεργασία και επικοινωνία με τον σκηνοθέτη της ταινίας. Ένας σωστότερος όρος στα ελληνικά θα ήταν "Επιμέλεια Ήχων" και το υπεύθυνο άτομο (ή άτομα) θα λέγαμε ότι δικαιούνται τον τίτλο του "επιμελητή ήχου". Εγκρίνει τα ηχητικά εφέ και την τοποθέτησή τους στην ταινία, συντονίζει τη δημιουργία νέων ήχων, την ηχογράφηση ήχων της καθημερινότητας (τα λεγόμενα Foley effects) και ήχων παρασκηνίου, την καταγραφή των διαλόγων στο γύρισμα και της πιθανής μεταγλώττισης. Κάποια από αυτή τη δουλειά γίνεται κατά το γύρισμα της ταινίας, ενώ συχνά σημαντικό κομμάτι γίνεται σε άλλους χώρους μακριά από το πλατό.

Ο Επιμελητής Ήχου συγκεντρώνει δηλαδή όλους εκείνους τους ήχους που θα απαρτίσουν το ακουστικό αποτέλεσμα της ταινίας. Και όπως είναι λογικό όσο πιο σύνθετες ανάγκες έχει μια ταινία, τόσο πιο απαιτητική είναι η δουλειά του. Όπως είναι αντιληπτό ιδιαίτερα απαιτητική (και αντικείμενο βραβεύσεων) είναι η δουλειά για τις ταινίες εκείνες που χρειάζεται να δημιουργηθούν (ή να καταγραφούν) ήχοι από το μηδέν, όπως γίνεται συχνά στα φιλμ επιστημονικής φαντασίας ή στα φιλμ δράσης.

Το Sound Mixing είναι η διαδικασία που συμβαίνει αφού έχουν ολοκληρωθεί τα γυρίσματα παράλληλα με το μοντάζ της ταινίας και οδηγεί στην παραγωγή του τελικού ηχητικού αποτελέσματος της ταινίας. Το πρόσωπο κλειδί σε αυτή τη φάση είναι ο λεγόμενος re-recording mixer (όρο που θα κρατήσουμε αμετάφραστο). Αυτός ο άνθρωπος (με την ομάδα του) παίρνει όλους τους ήχους που επέλεξε και κατέγραψε ο Επιμελητής Ήχου και η ομάδα του καθώς και τη μουσική και τα τραγούδια. Στη συνέχει κάθεται μπροστά σε αυτές τις τεράστιες κονσόλες που έχουμε όλοι δει και διαμορφώνει το πως όλοι αυτοί οι ήχοι θα δέσουν μεταξύ τους.

O re-recording mixer συχνά έχει πολύ δύσκολη δουλειά καθώς υπάρχουν ταινίες που η πλειοψηφία των ήχων που ακούμε δεν καταγράφηκαν την ώρα του γυρίσματος και έχουν συντεθεί στο studio σε μεταγενέστερο χρόνο. Η δημιουργία ενός αρμονικού ηχητικού συνόλου, αξιοποιώντας τα διαφορετικά ηχητικά κανάλια και άλλες τεχνικές. Ας φανταστούμε για παράδειγμα τη σκηνή μιας μεγάλης συναυλίας όπου πρέπει ένα τραγούδι να ακούγεται ευκρινώς, ταυτόχρονα να ακούγεται το πλήθος που επευφημεί αλλά να υπάρχει και μια αίσθηση φυσικότητας με τον κατάλληλο αντίλαλο. Ακόμα και η πλευρά από την οποία ακούγεται κάθε ήχος της ταινίας είναι κάτι που γίνεται εκ των υστέρων σε αυτή τη φάση της προετοιμασίας.

Όπως μπορείτε να καταλάβετε όσο πιο σύνθετη είναι η σύνθεση πολλών διαφορετικών ήχων σε μια ταινία, τόσο περισσότερο βάρος πέφτει στη διαδικασία του τελικού μιξάζ. Συχνά υπάρχουν εκατοντάδες διαφορετικά "κανάλια" ήχου που συνθέτουν το τελικό αποτέλεσμα. Λέγεται μάλιστα ότι το «Mad Max: Fury Road» είχε 2000 κανάλια στην ηχητική του μείξη. Γι' αυτό και συχνά βραβεύονται ταινίες που συνδυάζουν διαλόγους, μουσική, ειδικά εφέ και μεγάλη γκάμα από καταστάσεις που έχουν ετερογενή "ηχητικά προφίλ".

Τώρα πια ξέρετε τη διαφορά. Και για το τέλος κρατήσαμε τον πρακτικό κανόνα για να μην μπερδέψετε ποτέ ξανά ποια δουλειά αφορά κάθε κατηγορία: όπως η λέξη Editing προηγείται στο λεξικό από τη λέξη Mixing, έτσι και η δουλειά του Sound Editor προηγείται της δουλειάς του Sound Mixer.

Το άρθρο αρχικά δημοσιεύτηκε στις 21.02.2019 στο αφιέρωμα του CinemaNews.gr στην 91η Απονομή των Βραβείων Oscar και εμπλουτίστηκε με περισσότερα στοιχεία στις 09.02.2020.