Πέθανε ο Γάλλος σκηνοθέτης του κινηματογράφου, του θεάτρου και της όπερας Patrice Chereau

Την τελευταία του πνοή άφησε σε ηλικία 68 ετών ο σκηνοθέτης, ηθοποιός και σεναριογράφος Patrice Chereau. Ο πολυσχιδής δημιουργός υπέκυψε στον καρκίνο του πνεύμονα, σύμφωνα με τα δημοσιεύματα των Γαλλικών εφημερίδων τα οποία επιβεβαίωσε και ο εκπρόσωπος του. Ξεκίνησε την καριέρα του από το θέατρο και την όπερα, όπου μνημειώδες θεωρείται μέχρι και σήμερα το ανέβασμα που έκανε στο "Δαχτυλίδι των Νιμπελούνγκεν" για το φεστιβάλ του Μπαϊροίτ το 1976. Η κινηματογραφική του καριέρα απογειώθηκε με τη "Βασίλισσα Μαργκό" το 1994, η οποία τιμήθηκε με το βραβείο της Επιτροπής στο Φεστιβάλ των Καννών εκείνης της χρονιάς, ενώ το 2001 του απονεμήθηκε η Χρυσή Αρκτος στο Φεστιβάλ του Βερολίνου για την ταινία «Intimacy».

Αντί αναλυτικού βιογραφικού παραθέτουμε αυτούσιο το εξαιρετικό κείμενο που είχε ετοιμάσει ο αείμνηστος Μπάμπης Ακτσόγλου για το 46ο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης (το 2005), στο πλαίσιο του αφιερώματος που είχε παρουσιαστεί προς τιμήν του Γάλλου σκηνοθέτη.

To γυμνό σώμα του Λα Μολ στην αγκαλιά της Μαργκό ως μια αιμόφυρτη πιετά ("Βασίλισσα Μαργκό"). Το ανδρικό σώμα του Φρεντερίκ/ Βιβιάν που με εγχείρηση φύλου θέλει να μετατρέψει σε γυναικείο ("Αυτοί Που Μ' Αγαπούν Θα Πάρουν Το Τρένο"). Το γυμνό σώμα ενός αρρώστου που το ξυρίζουν τελετουργικά πριν την εγχείρηση ή ενός ασθενή στους διαδρόμους του νοσοκομείου που δείχνει τις ουλές από τις προηγούμενες χειρουργικές επεμβάσεις ("Ο αδελφός του"). Τα γυμνά ή ημίγυμνα σώματα των δυο σιωπηλών εραστών κάτω στο πάτωμα που συνομιλούν μόνο μέσα από τη σαρκική επαφή (Σαρκική εξάρτηση). Το κάλλος ενός ανδρικού σώματος που το ξεγυμνώνουν σε μια απόμερη γωνιά ενός επαρχιακού σιδηροδρομικού σταθμού ("Ο πληγωμένος άνδρας") ή στις τουαλέτες ενός τρένου ("Αυτοί που μ' αγαπούν θα πάρουν το τρένο"). Το αιμόφυρτο σώμα του βασιλιά Καρόλου του 9ου, που πεθαίνει δηλητηριασμένος βγάζοντας αίμα από παντού ("Βασίλισσα Μαργκό"). Το σώμα του αδελφού ως το πρώτο ανδρικό σώμα που ανακαλύπτει παιδί ο ομοφυλόφιλος Λικ ("Ο αδελφός του"). Το σώμα, η σάρκα, η σάρκα της Ορχιδέας, δηλαδή το παιδί της βαμπ με αυτό το ψευδώνυμο, αλλά και η υφή, η σάρκα του ίδιου του λουλουδιού, το γυμνό σώμα της Κλερ/Charlotte Rampling (ή εκείνο της Μαργκό/Isabelle Adjani) που μας αποκαλύπτεται ως μια θεότητα στην πιο παγανιστική ομορφιά του.

Το κλειδί του σινεμά του Πατρίς Σερό βρίσκεται εδώ σε αυτή την προβληματική, τη σημειολογία, τη γλώσσα του σώματος. "Κάνω ταινίες για να προσεγγίσω τα σώματα και επειδή το θέατρο δεν μπορεί να μου δώσει αυτή τη σωματική πυκνότητα. Με γοητεύει η βία των σωμάτων που το ένα αντιτίθεται στο άλλο", λέει στη συνέντευξή του για τη Βασίλισσα Μαργκό. Όπως τον γοητεύουν οι βίαιες συγκρούσεις, τα οξυμένα πάθη, οι μικρές ή μεγάλες ερωτικές μηχανορραφίες (παιχνίδια εξουσίας που κάποιες φορές γίνονται και παιχνίδια της Ιστορίας), οι ήρωες που φτάνουν μέχρι τ' άκρα αδιαφορώντας για τις επιπτώσεις των πράξεών τους. Τα ερωτήματα που συχνά απασχολούν το σινεμά του Σερό είναι απλά: γιατί πεθαίνει ο πόθος σε μια σχέση, γιατί διαλύεται ένα ζευγάρι, τι μπορεί να ξαναδώσει ελπίδα σ' έναν πληγωμένο άνδρα που κλαίει; Και η οικογένεια, τι ρόλο παίζει τότε και σήμερα; Από τη μια η τρομακτική εικόνα της οικογένειας, οι φρικτές ευνουχίστριες μητέρες (η μαντάμ Βεζνέρ στη Σάρκα της Ορχιδέας, η Αικατερίνη των Μεδίκων στη "Βασίλισσα Μαργκό") ή ο νεκρός πατέρας που του άρεσε να βλέπει να αλληλοτρώγονται τα παιδιά του για το ποιο θ' αποκτήσει την εύνοιά του (Αυτοί που μ' αγαπούν θα πάρουν το τρένο), η οικογένεια που σε περιφρονεί γιατί είσαι ομοφυλόφιλος ("Ο πληγωμένος άνδρας", "Ο αδελφός του"), η οικογένεια που πνίγει τον Τζέι και μια ωραία μέρα τον κάνει να την εγκαταλείψει χωρίς προηγούμενη προειδοποίηση ή η οικογένεια των συμβάσεων, αφού για τον 'Αντι δεν έχει σημασία αν η γυναίκα του τον απατά, εφόσον επιστρέφει πάντα σπίτι ("Σαρκική εξάρτηση"). Κι από την άλλη, οι δεσμοί οικογένειας που δίνουν ακόμα νόημα στην ύπαρξή μας, η αποκατάσταση των σχέσεων του Τομάς με τον χαμένο αδελφό του ("Ο αδελφός του"), η επαφή του Τζέι με τα παιδιά του ("Σαρκική εξάρτηση"), το όνειρο του Λουί να φτιάξει μια οικογένεια με τον Φρανσουά και τον Μπρούνο ("Αυτοί που μ' αγαπούν θα πάρουν το τρένο"). Ή η οικογένεια του καλλιτεχνικού σιναφιού, της ομάδας των πιστών συνεργατών με τους οποίους δουλεύει οΣερό στο θέατρο ή τον κινηματογράφο:Vincent Perez, Pascal Greggory, Jean-Hugues Anglade, Valeria Bruni-Tedeschi, Bruno Todeschini, Dominique Blanc, μερικά από τα ονόματα που μας έρχονται πιο εύκολα στο νου, ηθοποιοί που ανακάλυψε ο ίδιος κι αποτελούν την οικογένεια Σερό.

O Πατρίς Σερό, άνθρωπος θαύμα του γαλλικού θεάτρου, που υπέγραψε την πρώτη του σκηνοθεσία σε ηλικία 19 ετών, ενώ μόλις 22 ετών διευθύνει το πρώτο του θέατρο, με επιφανείς παραστάσεις και στο λυρικό θέατρο (Το δαχτυλίδι των Νιμπελούνγκεν, Ντον Τζιοβάνι, Λούλου), άργησε να βρει στο σινεμά την ανάλογη θριαμβευτική καταξίωση. Ξεκίνησε με 2 ταινίες-παραγγελίες, τη διασκευή του αστυνομικού μυθιστορήματος του James Hadley Chase "Η σάρκα της Ορχιδέας" (1975) και το κοινωνικό δράμα "Judith Therpauve" (1978). Ο ίδιος θεωρεί ως πρώτη του προσωπική δουλειά την ταινία "Ο πληγωμένος άνδρας" (1983) που προκαλεί σκάνδαλο στις Κάννες με τις ωμές αναφορές σ' ένα ομοφυλοφιλικό πάθος, αποκαλύπτει το ταλέντο του Jean-Hugues Anglade και τιμάται με το Σεζάρ σεναρίου. Αυτό θα είναι ένα από τα ελάχιστα πρωτότυπα σενάρια του Σερό (σε συνεργασία με τον Herve Guibert), καθώς από δω και πέρα όλες οι ταινίες του, με εξαίρεση το Αυτοί που μ' αγαπούν θα πάρουν το τρένο, ξεκινούν από ένα προγενέστερο υλικό: Τσέχοφ ("Hotel de France"), Αλέξανδρος Δουμάς ("Βασίλισσα Μαργκό"), Χανίφ Κουρέισι ("Σαρκική εξάρτηση"), Φιλίπ Μπεσόν ("Ο αδελφός του"), Τζόζεφ Κόνραντ ("Gabrielle") - χωρίς ωστόσο ούτε στιγμή να μπορεί να χαρακτηριστεί το σινεμά του Σερό ως εκείνο των λογοτεχνικών διασκευών, αφού παίρνει τεράστιες αποστάσεις από τα πρωτότυπα κείμενα. Στο "Hotel de France" (1986), ελεύθερη προσαρμογή του Πλατόνοφ του Τσέχοφ, ο Σερό θα πειραματιστεί με την ομάδα των ηθοποιών του από το θέατρο της Ναντέρ.

Το αποκορύφωμα της φήμης του θα έλθει με τη "Βασίλισσα Μαργκό" (1994), ένα ιστορικό θρίλερ ενάντια στην όποια λογική του υπερ-θεάματος, κλειστοφοβικό, πνιγμένο στη βία και το αίμα και ταυτόχρονα μεγαλειώδες. Θα ξενίσει με το "Αυτοί που μ' αγαπούν θα πάρουν το τρένο" (1998), μια ταινία πάνω στη ζωή και το θάνατο, που βλέπει με πίκρα και κυνισμό τις ανθρώπινες σχέσεις, για να κερδίσει και πάλι τη διεθνή αναγνώριση με το αγγλόφωνο "Σαρκική εξάρτηση" (Χρυσή Αρκτος στο Φεστιβάλ Βερολίνου 2001). Θα ακολουθήσει μια εξαιρετικά ευαίσθητη και πικρή ταινία, πάνω στο θάνατο, την αρρώστια και τις αδελφικές σχέσεις, "Ο αδελφός του" (βραβείο σκηνοθεσίας στο Φεστιβάλ Βερολίνου 2003), ενώ φέτος στη Βενετία προβλήθηκε η τελευταία δουλειά του, "Gabrielle".