Μετρούν 71 χρόνια ιστορίας και σύμφωνα με την παράδοση αποτελούν το χρονικό ορόσημο για την έναρξη του ετήσιου "award season". Πότε όμως αναρωτηθήκαμε τελευταία φορά για το εάν οι Χρυσές Σφαίρες αξίζουν την σημασία που τους έχουμε αποδώσει; Είναι τελικά σοβαρά κινηματογραφικά βραβεία ή έχουν μετεξελιχθεί σε κάτι διαφορετικό;

Υπάρχουν τρεις μεγάλες κατηγορίες για τις βραβεύσεις της ετήσιας κινηματογραφικής παραγωγής. Υπάρχουν τα βραβεία που απονέμονται από τοπικές (ή εθνικές) ενώσεις κριτικών κινηματογράφου. Αλλά οι Χρυσές Σφαίρες δεν ανήκουν σε αυτή την κατηγορία. Υπάρχουν τα βραβεία που απονέμονται από τα σωματεία των ομότεχνων (SAG - ηθοποιοί, DGA - σκηνοθέτες, PGA - παραγωγοί, WGA - σεναριογράφοι, ACE - μοντέρ κτλ). Αλλά οι Χρυσές Σφαίρες δεν ανήκουν σε αυτή την κατηγορία. Τέλος υπάρχουν τα βραβεία που απονέμονται από εθνικές κινηματογραφικές Ακαδημίες (AMPAS, BAFTA, CESAR). Αλλά οι Χρυσές Σφαίρες δεν ανήκουν ούτε σε αυτή την κατηγορία.

Για να καταλάβουμε τι είδους βραβεία είναι οι Χρυσές Σφαίρες, ας θυμηθούμε ποιος τις διοργανώνει: η Ένωση Ανταποκριτών Ξένου Τύπου του Hollywood (HFPA). Ένας σύλλογος δηλαδή που απαρτίζεται από δημοσιογράφους που ζουν στη Νότια Καλιφόρνια και αρθρογραφούν σε έντυπα εκτός ΗΠΑ. Τα ενεργά μέλη θα πρέπει να αρθρογραφούν τουλάχιστον τέσσερις φορές το χρόνο, για θέματα της κινηματογραφικής βιομηχανίας και της βιομηχανίας της διασκέδασης γενικότερα. Και επειδή το Hollywood είναι μικρό μέρος, τα μέλη της Ένωσης είναι... 85!

Δεν είναι τυπογραφικό λάθος. Ογδόντα πέντε άνθρωποι αποφασίζουν τις πολυσυζητημένες υποψηφιότητες και τους τελικούς νικητές των Χρυσών Σφαιρών.

Ο Bruce Davis ήταν εκτελεστικός διευθυντής της Ακαδημίας κινηματογράφου (και διοργανώτριας των Oscar) επί 22 χρόνια (1989 - 2011). Το 2000 φέρεται να είπε απηυδισμένος: "Τα μέλη μας δεν χρειάζονται την Ένωση Ανταποκριτών Ξένου Τύπου για να τους υποδείξουν αν μια ταινία είναι καλή". Πως όμως κατέληξαν οι Χρυσές Σφαίρες να κερδίσουν τον ακριβοθώρητο τίτλο του "προάγγελου των Oscar";

Σε μεγάλο βαθμό αυτή η αίσθηση προέκυψε ως αποτέλεσμα του διαχωρισμού των ταινιών που διαγωνίζονταν για Χρυσή Σφαίρα σε δύο κατηγορίες: Δραματικές και Κωμωδίες/Μιούζικαλ. Δεν ήταν και τόσο απίθανο 4 ή 5 ταινίες από αυτή την άτυπη 10άδα των Χρυσών Σφαιρών, να αξίζουν και μια υποψηφιότητα για Oscar καλύτερης ταινίας. Επίσης το ίδιο "τρικ" λειτουργούσε και για τις "διπλές" κατηγορίες των πρωταγωνιστικών ρόλων. Αυτό που λίγοι γνωρίζουν όμως είναι ότι, στην πράξη, οι υποψηφιότητες των Oscar δεν επηρεάζονταν από τις βραβεύσεις με Χρυσή Σφαίρα για τον απλούστατο λόγο ότι οι κάλπες σχεδόν πάντα έκλειναν πριν την απονομή της Ένωσης Ανταποκριτών.

Σε (όχι και τόσο μακρινές) εποχές χωρίς διαδίκτυο και με περιορισμένες επιλογές για την κινηματογραφική ενημέρωση του κοινού, η αναφορά των Χρυσών Σφαιρών στις ειδήσεις ήταν μιας πρώτης τάξης διαφήμιση για τους νικητές. Σε συνδυασμό με το γεγονός ότι επρόκειτο για τα πρώτα χρονικά βραβεία της χρονιάς, δημιουργούνταν η ψευδαίσθηση ότι η νίκη στις Χρυσές Σφαίρες ήταν το διαβατήριο για τα Oscar.

Τη συνήθη αυτή λογική πλάνη υπογράμμιζε συχνά και ο Bruce Davis παραπέμποντας στο λατινικό ρητό που εξηγεί ότι εάν κάτι συμβεί μετά από κάτι άλλο, δεν σημαίνει ότι το πρώτο συμβάν είναι η αιτία για το δεύτερο.

Από τις αρχές των 00's η απονομή των Χρυσών Σφαιρών άρχισε να αποκτά ολοένα και περισσότερο glamour. Οι διοργανωτές και οι παραγωγοί πάλεψαν ιδιαίτερα γι' αυτό.

Κατ' αρχήν συνέχισαν να αξιοποιούν τον διαχωρισμό των ταινιών σε δύο κατηγορίες για να εξασφαλίζουν την παρουσία όσο περισσότερων star στην απονομή. Το πιο κραυγαλέο παράδειγμα των τελευταίων ετών έλαβε χώρα στην 69η απονομή, όταν το «The Tourist» ήταν υποψήφιο σε 3 (!) κατηγορίες, μεταξύ των οποίων και για τις ερμηνείες των Johnny Depp και Angelina Jolie. Την ίδια χρονιά το εξαιρετικό «True Grit» δεν είχε ούτε μια υποψηφιότητα. Αλλά και φέτος η παρουσία των «The Wolf Of Wall Street», «American Hustle», «Nebraska» και «Her» στην κατηγορία των Κωμωδιών/Μιούζικαλ δεν έμεινε ασχολίαστη.

Όμως ήταν μια άλλη απόφαση των διοργανωτών που έκανε τη διαφορά. Για πολλά χρόνια (από το 1995) οι Χρυσές Σφαίρες δεν είχαν ρόλο παρουσιαστή, όπως διαχρονικά είχαν τα Oscar. Μια κεντρική φιγούρα για να λειτουργήσει ως ραχοκοκαλιά της τελετής, διατηρώντας το ενδιαφέρον του κοινού.

Όλα ξεκίνησαν το 2008, όταν η τελετή απονομής των 65ων Χρυσών Σφαιρών δεν έγινε ποτέ, "δέσμια" της απεργίας του σωματείου των σεναριογράφων. Το γεγονός αυτό χτύπησε ένα καμπανάκι στους διοργανωτές, και η ανησυχία τους μεγάλωσε μετά τα απογοητευτικά νούμερα τηλεθέασης της επόμενης χρονιάς. Έτσι για την 67η απονομή πήραν την ριψοκίνδυνη απόφαση να επαναφέρουν τον παρουσιαστή και να αναθέσουν το ρόλο στον Βρετανό κωμικό Ricky Gervais. Η βραδιά απέκτησε ενδιαφέρον, ο Ricky Gervais συνέχισε ακάθεκτος (και αθυρόστομος) για δύο ακόμα χρονιές και έδωσε την σκυτάλη στο εξίσου επιτυχημένο κωμικό δίδυμο των Tina Fey και Amy Poehler (που ήδη παρουσίασαν δύο απονομές και θα επιστρέψουν και στην 72η).

Μέσα από τις δύο αυτές επιλογές (και την συνεπακόλουθη αύξηση της προβολής τους από τα ΜΜΕ) οι Χρυσές Σφαίρες ενίσχυσαν εντυπωσιακά τη δυναμική τους.

Αρκεί μια ματιά στο κεντρικό άρθρο του Variety (13/1/14) αμέσως μετά την 71η απονομή. Ήταν η τηλεοπτική μετάδοση των Χρυσών Σφαιρών με τη μεγαλύτερη τηλεθέαση συγκριτικά με τις μεταδόσεις των 10 προηγούμενων απονομών (από το 2005 και μετά). Μάλιστα με τα στοιχεία του τελευταίου δωδεκαμήνου οι Χρυσές Σφαίρες είναι η τρίτη κατά σειρά τηλεθέασης απονομή βραβείων (μετά τα Oscar και τα Grammy) με τα Emmy, τα Country Music Awards και τα American Music Awards να ακολουθούν. Η φετινή βραδιά καθήλωσε 20,9 εκατομμύρια τηλεθεατές στις τηλεοράσεις τους, ανεβάζοντας αισθητά τα νούμερα από τα 19,7 και τα 16,8 εκατομμύρια τηλεθεατών του 2012 και του 2011 αντίστοιχα.

Και η ανησυχία για την επιτυχία της τηλεοπτικής μετάδοσης δεν είναι από αγνό ενδιαφέρον. Σχετίζεται σαφώς με την ανησυχία για τα έσοδα της Ένωσης Ανταποκριτών Ξένου Τύπου από τα τηλεοπτικά δικαιώματα. Με βάση την καλή πορεία τηλεθέασης η HFPA κατάφερε τον Οκτώβριο του 2010 να ανανεώσει το συμβόλαιό της με το NBC για επτά χρόνια, σχεδόν διπλασιάζοντας την ετήσια αμοιβή της. Το NBC συμφώνησε να καταβάλει 21,5 εκ. δολάρια κάθε χρόνο (αντί 11 εκ. δολάρια ως τώρα), μισά εκ των οποίων ανήκουν στην Ένωση Ανταποκριτών και τα άλλα μισά στην εταιρία DCP που εκτελεί την τηλεοπτική παραγωγή τα τελευταία 30 χρόνια. Κατά πολλούς η μοιρασιά δεν είναι διόλου άδικη καθώς στην DCP ανήκουν επίσης εύσημα για την αναβάθμιση του τηλεοπτικού προϊόντος που ακούει στο όνομα Χρυσές Σφαίρες.

Ενδεικτικό της σπουδαιότητας των τηλεοπτικών δικαιωμάτων είναι το γεγονός ότι τον Ιανουάριο του 2012 η HFPA προσέφυγε δικαστικά εναντίον της DCP. Η κατηγορία ήταν απλή: η εταιρία παραγωγής προχώρησε σε διαπραγματεύσεις του συμβολαίου με το NBC χωρίς να έχει πάρει έγκρισή της Ένωσης Ανταποκριτών. Για την ιστορία λίγους μήνες αργότερα το δικαστήριο αποφάνθηκε υπέρ της DCP.

Οι 71ες Χρυσές Σφαίρες ανήκουν το παρελθόν και μάλλον είναι ώρα να καταλάβουμε πως δεν είναι τίποτε άλλο παρά ένα λαμπερό show, με βασικό στόχο πλέον την ικανοποίηση των τηλεθεατών και την ενίσχυση της λάμψης του θεσμού. Οι υποψηφιότητες και οι νικητές είναι απλά μια πρόφαση για να συμμετέχουν στο gala όσο το δυνατόν περισσότερα λαμπερά ονόματα. Και όσο νωρίτερα το αποδεχτούμε, τόσο ευκολότερο θα είναι να τις απολαύσουμε γι' αυτό που πραγματικά είναι.