Με τη λήξη του Β Παγκοσμίου Πολέμου, ο βετεράνος του Πολεμικού Ναυτικού Freddie Quel (Joaquin Phoenix) δυσκολεύεται να προσαρμοστεί στoν αμερικάνικο τρόπο ζωής της δεκαετίας του '50. Νιώθει ότι δεν ταιριάζει πουθενά και κάθε του απόπειρα για επαγγελματική αποκατάσταση τερματίζεται βίαια, αφού η εξάρτησή του από το αλκοόλ και η αντικοινωνική του συμπεριφορά του προξενούν συνεχώς προβλήματα. Σε μια από τις νυχτερινές του περιπλανήσεις καταλήγει λαθρεπιβάτης στο σκάφος του αινιγματικού Lancaster Dodd (Phillip Seymour Hoffman), ιδρυτή της φιλοσοφικής-θρησκευτικής αίρεσης "The Cause". Σύντομα ο Quel γίνεται ο προστατευόμενος του και αρχίζει να νιώθει ότι έχει βρει ένα σκοπό στη ζωή του και κάποιον ο οποίος θα τον καθοδηγήσει. Δεν έχει όμως την ψυχική και πνευματική ικανότητα να καταλάβει τις "διδαχές" του κινήματος και εθελοτυφλεί μπροστά στη σκληρή πραγματικότητα ότι ο Dodd δεν είναι τίποτε άλλο από ένας χαρισματικός τσαρλατάνος, ένας ψευτοδιανοούμενος που καθοδόν εφευρίσκει τις αρχές της αίρεσης ανάλογα με τι τον εξυπηρετεί κάθε φορά. Οι δυο τους συνδέονται με μια περίεργη σχέση που περνάει απ' όλα τα στάδια: θαυμασμό, εξάρτηση, αποπλάνηση, αμφισβήτηση, προδοσία, επανασύνδεση και θυμίζει όχι τόσο σχέση πατέρα-γιού ή δασκάλου-μαθητή αλλά θηριοδαμαστή με αδάμαστο ζώο.

Το «The Master» δεν αποτελεί την ταινία κόλαφο για τη Σαϊεντολογία που όλοι περίμεναν. Ο ομώνυμος κεντρικός χαρακτήρας είναι σαφώς βασισμένος στον ηγέτη της Ron Hubbard, αλλά ο Paul Thomas Anderson δεν επιχειρεί να χτυπήσει ή να διακωμωδήσει την αίρεση. Προσπαθεί απλώς να μας δείξει σε τι σημείο μπορεί να φτάσει ένας άνθρωπος απελπισμένος προκειμένου να βρει ψυχική ισορροπία και λύτρωση. Τι είναι διατεθειμένος να κάνει για να πειστεί ότι υπάρχει κάποιος άλλος άνθρωπος ικανός να του δώσει απαντήσεις για τη δική του ζωή. Με αρωγούς το διευθυντή φωτογραφίας Mihai Malaimare Jr. και το συνθέτη Jonny Greenwood, ο Anderson επιδεικνύει για ακόμα μια φορά την άρτια κινηματογραφική τεχνική του και την εξαιρετική του ικανότητα να συνθέτει εντυπωσιακά πλάνα και κάδρα.

Εκμεταλλευόμενος τις αρετές του 70mm και χρησιμοποιώντας μια ιδιαίτερη χρωματική παλέτα, καταφέρνει να δημιουργήσει μια εξαιρετικά υποβλητική ατμόσφαιρα απόλυτα πειστική για την Αμερική της δεκαετίας του '50. Και φυσικά αξιοποιεί στο έπακρο το ταλαντούχο cast του. Ο Joaquin Phoenix επιτυγχάνει μια θαυμαστή ερμηνεία, αναμφισβήτητα την καλύτερη της καριέρας του και πιθανότατα και της χρονιάς. O Quel του είναι ένα πλάσμα απρόβλεπτο, ωθείται αποκλειστικά και μόνο από τα ζωώδη ένστικτά του και βρίσκεται συνεχώς στο χείλος του νευρικού κλονισμού και της ψυχολογικής κατάρρευσης. Στον αντίποδα ο Phillip Seymour Hoffman δημιουργεί ένα χαρισματικό χαρακτήρα γεμάτο αυτοπεποίθηση που καταφέρνει να πείσει τους γύρω του για την αυθεντία του. Πίσω από το προσωπείο του χαρισματικού ηγέτη καταφέρνει να κρύψει την ημιμάθειά του και την απελπισμένη του προσπάθεια να κρατήσει τα κεκτημένα. Δίπλα του η Amy Adams, ως η γυναίκα που πραγματικά κινεί τα νήματα, έχει ίσως τον πιο ενδιαφέροντα ρόλο που όμως δεν αναπτύσσεται όσο θα θέλαμε λόγω της περιορισμένης παρουσίας της στην ταινία.

Παρ' όλες όμως τις αρετές του, το «Τhe Master» είναι μια ταινία που μπορεί κανείς εύκολα να θαυμάσει και να εκτιμήσει αλλά όχι να αγαπήσει. Ο θεατής αδυνατεί να ταυτιστεί με τους ήρωες, καθώς είναι δύσκολο να τους κατανοήσει. Οι χαρακτήρες δεν αποκαλύπτονται ποτέ πλήρως, δεν έχουν κάποια εμφανή εξέλιξη και φαίνονται ανολοκλήρωτοι, όπως άλλωστε και η ίδια η πλοκή της ταινίας. Το διφορούμενο φινάλε δε λύνει τα ερωτηματικά σχετικά με το ποιο ήταν το αρχικό όραμα του σκηνοθέτη. Όπως ο "Master" εφευρίσκει τις αρχές της αίρεσης στην πορεία, έτσι και ο Anderson δίνει την εντύπωση ότι δεν είχε ξεκαθαρίσει από την αρχή απόλυτα τι ήθελε να πει. Αποτέλεσμα αυτής της ασάφειας είναι να προσπαθούν οι απανταχού σινεφίλ να γεμίσουν το κενό του "τι θέλει να πει ο ποιητής" (γιατί ο Anderson είναι αναμφίβολα ποιητής της κινηματογραφικής εικόνας).

Όμως το ερώτημα είναι κατά πόσο οι προσπάθειες αυτές είναι αποτέλεσμα της ανάγκης τους να προσδώσουν σε μια πολυαναμενόμενη αλλά τελικά άνιση ταινία τον χαρακτηρισμό "αριστούργημα" και για το αν ανάλογες προσπάθειες ερμηνείας των προθέσεων του σκηνοθέτη θα γίνονταν και σε περιπτώσεις δημιουργών με λιγότερες περγαμηνές από τον Anderson. Το σίγουρο, όμως, είναι ότι για να απαντήσει κάποιος με σιγουριά τα παραπάνω ερωτήματα δεν αρκεί να δει την ταινία μια φορά, καθώς το «The Master» είναι μια απαιτητική, αινιγματική ταινία που ενδέχεται να χρειάζεται και μια δεύτερη επίσκεψη στις κινηματογραφικές αίθουσες για να ξεδιπλώσει πλήρως τις αρετές της.