Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης: Όσα κρατάμε από την 25η διοργάνωση

Εδώ και 25 χρόνια, τέτοια περίπου εποχή, η Θεσσαλονίκη γίνεται για λίγες ημέρες το επίκεντρο του ενδιαφέροντος για τους φίλους του κινηματογράφου τεκμηρίωσης. Το Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ που λαμβάνει χώρα έχει εξελιχθεί μέσα στα χρόνια σε έναν από τους σημαντικότερους διεθνώς θεσμούς επικεντρωμένους σε αυτό το κινηματογραφικό είδος, προσελκύοντας κάθε χρόνο την αφρόκρεμα της παραγωγής ντοκιμαντέρ απ' όλο τον κόσμο. Ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια, που το ίδιο το ντοκιμαντέρ ως είδος διανύει μια από τις καλύτερες περιόδους του και ταινίες του είδους βραβεύονται σε μεγάλα φεστιβάλ, δε θα ήταν υπερβολή να λέγαμε πως το Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης συστήνει στο ελληνικό κοινό μερικές από τις πιο ενδιαφέρουσες ταινίες της χρονιάς.

Τι Ξεχωρίσαμε από το Φετινό Φεστιβάλ

Το φετινό, επετειακό λόγω 25ετίας, φεστιβάλ διεξήχθη ατυχώς στη σκιά των τραγικών συμβάντων που εκτυλίχθηκαν στα Τέμπη, μόλις μία ημέρα πριν την προγραμματισμένη, εορταστική τελετή έναρξης - η οποία και ματαιώθηκε, για ευνόητους λόγους. Μουδιασμένο, το κοινό προσήλθε πάντως στις αίθουσες, αποδεικνύοντας πως το σινεμά είναι "αντίδοτο" ακόμα και στις πιο δύσκολες ώρες. Αν μη τι άλλο, το φετινό πρόγραμμα του Φεστιβάλ ήταν γεμάτο τίτλους που τραβούσαν το ενδιαφέρον. Στις 4 μέρες που είχαμε το προνόμιο να παρακολουθήσουμε, ξεχωρίσαμε ορισμένες αξιόλογες ταινίες, τις οποίες σας παρουσιάζουμε παρακάτω.

Highlight του φετινού Φεστιβάλ, για εμάς τουλάχιστον, ήταν τα κλασικά ντοκιμαντέρ που προβλήθηκαν σε ψηφιακά αποκατεστημένες κόπιες. Από τους πολλούς ενδιαφέροντες τίτλους, είδαμε τρεις: το «Nanook of the North» (1922) του Robert Flaherty, το πρώτο μεγάλου μήκους φιλμ τεκμηρίωσης που γυρίστηκε ποτέ, με θέμα τη ζωή ενός Εσκιμώου. Πρόκειται για ένα από τα κλασικά αριστουργήματα του είδους, που είχαμε τη σπάνια ευκαιρία να απολαύσουμε στη μεγάλη οθόνη. Δεύτερον, το «Don't Look Back» (1967) του D. A. Pennebaker, το κορυφαίο ίσως μουσικό ντοκιμαντέρ όλων των εποχών, που ακολουθεί τον Bob Dylan σε μια περιοδεία του πίσω στα '60s, αποτυπώνοντας τον αντίκτυπο που είχε ο συγκεκριμένος μουσικός, αλλά και ολόκληρη την ατμόσφαιρα της δεκαετίας εκείνης, μέσα από τη μουσική, την πολιτική, την κοινωνική διαστρωμάτωση. Τέλος, το «Harlan County USA» (1976) της Barbara Copple, ένα καταπληκτικό στρατευμένο ντοκιμαντέρ αμερικανικής παραγωγής που αποδεικνύει πως ο κόσμος μπορεί να αλλάξει όταν το προσπαθούμε όλοι μαζί.

Αλλες τρεις ταινίες ξεχωρίσαμε και από το Διαγωνιστικό ή τα Παράλληλα Προγράμματα του Φεστιβάλ, οι οποίες αποτελούν κομμάτια της φετινής σοδειάς. Το «Kristos, The Last Child» της Giulia Amati καταγράφει την καθημερινότητα του τελευταίου παιδιού που έχει απομείνει στη νήσο των Αρκιών, την προσπάθεια της δασκάλας του να του μεταδώσει γνώση, την απότομη ενηλικίωση που καλείται να βιώσει μόνος. Στο «Maestra», η σκηνοθέτρια Maggie Contreras αφηγείται τις περιπέτειες δεκατεσσάρων γυναικών οι οποίες, την άνοιξη του 2022, συγκεντρώθηκαν στο Παρίσι και διηύθυναν, μία - μία με τη σειρά, την ορχήστρα της, σε μια πράξη ακτιβισμού που σκοπό είχε να αποδείξει ότι το συγκεκριμένο επάγγελμα δεν πρέπει να θεωρείται καθαρά ανδρική υπόθεση. Τέλος, το «Maria by Callas» του Tom Volf εξιστορεί τη ζωή της διάσημης τραγουδίστριας όπερας, μέσα από αρχειακό υλικό που δεν έχουμε ξαναδεί, στο οποίο η ίδια η Callas αφηγείται τα σημαντικότερα γεγονότα της ζωής της.

Τα Βραβεία

Το πρώτο βραβείο του Φεστιβάλ, τον Χρυσό Αλέξανδρο που συνοδεύεται από χρηματικό έπαθλο 12.000 ευρώ, απέσπασε η ταινία «Κάτω από τον Ουρανό της Δαμασκού». Το φιλμ μπαίνει αυτομάτως στη λίστα προεπιλογής για το Όσκαρ Καλύτερου Ντοκιμαντέρ. Το ντοκιμαντέρ «Τι Δεν Είμαι» απέσπασε τον Αργυρό Αλέξανδρο και χρηματικό έπαθλο 5.000 ευρώ, ενώ η ταινία «Το Μονοπάτι για την Ευτυχία» κέρδισε Ειδική Μνεία.

Στο Διεθνές Διαγωνιστικό Newcomers, αποκλειστικά για νέους σκηνοθέτες, η τριμελής κριτική επιτροπή απένειμε το πρώτο βραβείο στο ντοκιμαντέρ «Η Φωνή» της Dominica Montean - Pankov και το δεύτερο στο «Στον Ουρανό του Τίποτα με Ελάχιστα» του Χρήστου Αδριανόπουλου, ενώ Ειδική Μνεία κέρδισε το φεμινιστικού περιεχομένου «Ladies in Waiting» της Ιωάννας Τσουκαλά. Και τα τρία, αναδεικνύουν δύο ανερχόμενα ταλέντα του σινεμά τεκμηρίωσης, όπως και είναι και ο στόχος του τμήματος.

Στο Διεθνές Διαγωνιστικό Film Forward, που παρουσιάζει ό,τι πιο αντισυμβατικό μπορεί κανείς να βρει στο σύγχρονο ντοκιμαντέρ, τον Χρυσό Αλέξανδρο απέσπασε το «Ζωή σε Δόσεις» των Alex Fraj, Rebecca Lloyd Evans και Lisa Shelby, με θέμα τον εθισμό στα ναρκωτικά. Με τον Αργυρό Αλέξανδρο τιμήθηκε η «Βάρδια» του Γρηγόρη Ρέντη, που αποδομεί την τοξική αρρενωπότητα με πρωτότυπο τρόπο.

Το φετινό Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, παρά τα τραγικά γεγονότα που προηγήθηκαν της έναρξής του, κατάφερε όπως όλα δείχνουν να σταθεί στο ύψος των προσδοκιών. Τόσο στις αίθουσες όσο και στην online πλατφόρμα του, πρόσφερε μια ποικιλία ταινιών για όλα τα γούστα. Ευχόμαστε του χρόνου να παρακολουθήσουμε και πάλι ένα εξίσου γεμάτο, ενδιαφέρον και επιμορφωτικό Φεστιβάλ!