Desiree Akhavan: Κανένας δεν είναι διαβολικός από επιλογή... Εκτός ίσως από τον Donald Trump.

Συνάντησα την Desiree Akhavan ένα μεσημέρι του Σεπτέμβρη σε μια σχολική αίθουσα του Aegean Omiros College. Καθίσαμε στο ίδιο θρανίο με την καλεσμένη από τις Νύχτες Πρεμιέρας και την εταιρία διανομής Weird Wave και συζητήσαμε για τα πάντα: τη νέα της ταινία «The Miseducation of Cameron Post», τις αλλαγές που συμβαίνουν στο Hollywood, το κίνημα #MeToo αλλά και τη νέα της τηλεοπτική σειρά με τον προβοκατόρικο τίτλο "The Bisexual".

Η Akhavan έκανε το ντεμπούτο της το 2014 ως σεναριογράφος, σκηνοθέτιδα και πρωταγωνίστρια του «Appropriate Behaviour». Φέτος τo «The Miseducation of Cameron Post», η δεύτερη μεγάλου μήκους ταινία της, κέρδισε το Βραβείο Καλύτερης Ταινίας στο Φεστιβάλ του Sundance.

Ήταν φυσικό να ξεκινήσει η συζήτησή μας από το ομότιτλο βιβλίο της Emily M. Danforth και το πως έφτασε να γίνει σενάριο. Η ίδια έχει πει πως από το 2011 που το διάβασε, το είχε λατρέψει. Και πως μετά την πρώτη της ταινία, το έδωσε στη συμπαραγωγό της η οποία ήταν κάθετη πως αυτό θα ήταν το επόμενό τους project. Μαζί έγραψαν το σενάριο, όμως η διαδικασία της μεταφοράς δεν ήταν απλή καθώς δυσκολεύτηκαν να διαλέξουν τι να "κρατήσουν" και τι να "πετάξουν" από το βιβλίο των σχεδόν 500 σελίδων. Κατά την περίοδο αυτή η Akhavan ήταν σε επικοινωνία με την συγγραφέα του βιβλίου, στέλνοντάς της μάλιστα δυο φορές προσχέδιο του σεναρίου.

Πάντα ήξερα ότι ήθελα να κάνω ταινία για όσα συμβαίνουν στις τελευταίες 100 σελίδες του βιβλίου. To κομμάτι δηλαδή που η Cameron Post, 17 χρονών πλέον, βρίσκεται στο "Κέντρο Θεραπείας". Αρχικά νομίζαμε ότι θα μεταγράψουμε τις σκηνές του βιβλίου σε μορφή σεναρίου και ότι αυτό θα ήταν αρκετό. Έτσι όμως προέκυψε ένα άθλιο πρώτο σενάριο. Χρειάστηκε ένας χρόνος να καταλάβουμε ποια στοιχεία του βιβλίου θα "έγραφαν" στη μεγάλη οθόνη. Μέχρι να καταλάβουμε δηλαδή ότι από το βιβλίο μας άρεσε ο "τόνος", αυτός ο συνδυασμός κωμικού και τραγικού στοιχείου μαζί με την σεξουαλικότητα αλλά και την παράνοια αυτών των καταστάσεων. Όλα αυτά συνθέτουν τον "τόνο" και αυτό να μεταφέρουμε με οπτικό τρόπο. Γιατί δεν θέλαμε να χρησιμοποιήσουμε αφήγηση (voiceover).

Όμως, εκτός από την προσαρμογή του βιβλίου χρειάστηκε και έρευνα για αυτούς τους χώρους που λειτουργούν και στην πραγματικότητα σε διάφορα μέρη των ΗΠΑ.

Χρειάστηκε τελικά αρκετό ψάξιμο για να βρούμε τι ακριβώς χρειαζόμασταν. Για παράδειγμα έπρεπε να γνωρίσουμε περισσότερα για αυτές τις τεχνικές "από-ομοφιλοφυλοποίησης" (gay conversion). Κι έτσι σιγά σιγά φτάσαμε σε μια ταινία που στο επίκεντρό της έχει ένα χώρο που συνδυάζει στοιχεία κέντρου επανένταξης, οικοτροφείου και φυλακής. Προσωπικά ήθελα αυτός ο χώρος να είναι ένας "χαρακτήρας" της ταινίας. Και για να καταλάβουμε τι περνάει η ηρωΐδα πιστεύω ότι έπρεπε να μπούμε στην πεζή καθημερινότητα αυτών των χώρων. Ήταν απαραίτητο...

Στο παρελθόν και η ίδια η Desiree Akhavan είχε εισαχθεί σε κέντρο επανένταξης για διατροφικές διαταραχές. Αν και δεν μιλάει πολύ για εκείνη την περίοδο, ομολογεί ότι στοιχεία από εκείνη την εμπειρία της πέρασαν και στο σενάριο του «The Miseducation of Cameron Post».

Δεν είχα αντιληφθεί (πως έβαζα στοιχεία και από την προσωπική μου εμπειρία) έως ότου είχε προχωρήσει αρκετά η συγγραφή του σεναρίου. Ήταν ένας τρόπος να περιγράψω το αίσθημα αυτών των χώρων και της διαρκούς προσπάθειας να γίνεις "καλύτερα" χωρίς να ξέρεις πως ακριβώς είναι το "καλύτερα". Και φυσικά να περιγράψω το αίσθημα του να αφήνεσαι στα χέρια των ενηλίκων γύρω σου, ελπίζοντας να σε "σώσουν" από τον ίδιο σου τον εαυτό και τις παρορμήσεις σου.

Ένα από τα πιο ενδιαφέροντα στοιχεία στο «The Miseducation of Cameron Post» είναι το γεγονός ότι οι υπεύθυνοι του "Κέντρου Θεραπείας" δεν παρουσιάζονται ως στερεοτυπικοί "κακοί", αλλά με ένα πιο ανθρώπινο τρόπο. Η Desiree Akhavan ήταν κατηγορηματική για τη συγκεκριμένη επιλογή.

Πάντα υπάρχει ένας λόγος πίσω από τις πράξεις όλων. Εκνευρίζομαι όταν συναντώ σε βιβλία ή ταινίες χαρακτήρες "κακών" που δεν είναι πιστευτοί. Κανένας δεν είναι διαβολικός από επιλογή. Πιστεύω ότι κανένας δεν ξυπνά στα καλά καθούμενα και αποφασίζει να καταστρέψει τον κόσμο... Εκτός ίσως από τον Donald Trump. Όλοι οι υπόλοιποι άνθρωποι έχουν κάποιο κίνητρο πίσω από τις πράξεις τους και είναι πεπεισμένοι πως το κάνουν για καλό. Κι εγώ ήθελα να κάνω μια ταινία όπου θα μπορούσες να δεις ότι οι "κακοί" στο δικό τους το μυαλό αισθάνονται ήρωες.

Δεν έχασα την ευκαιρία να τη ρωτήσω για την ταμπέλα "queer" που συχνά συνοδεύει ταινίες σαν τη δική της. Εάν δηλαδή πιστεύει ότι λειτουργεί βοηθητικά ή εάν φοβάται ότι περιορίζει την πρόσβαση της ταινίας σε μεγαλύτερο ακροατήριο. Για την άποψη πως οι "queer" ταινίες δεν μπορούν να αγγίξουν το ευρύ κοινό η Desiree Akhavan ήταν ξεκάθαρη: "That's Bulshit".

Εγώ εστιάζω να κάνω την ταινία και μετά κάθε θεατής έχει το δικαίωμα να την κρίνει και να της βάλει όποια "ταμπέλα" πιστεύει. Το «The Miseducation of Cameron Post» έχει queer χαρακτήρες, οπότε είναι εξ' ορισμού μια queer ταινία. Όμως, πιστεύω ότι, στην ουσία είναι μια ταινία που θα αγγίξει οποιονδήποτε άνθρωπο έχει περάσει εφηβεία...

Το τελευταίο διάστημα κάνουν ιδιαίτερη επιτυχία ταινίες που έχουν στο επίκεντρο μειονότητες οι οποίες ως τώρα δεν είχαν την εκπροσώπηση που τους αναλογούσε. Ταινίες όπως το «Big Sick», το «Crazy Rich Asians», ακόμα και το «Black Panther». Η γεννημένη στη Νέα Υόρκη από Ιρανούς γονείς Desiree Akhavan, δεν έκρυψε τη χαρά της με αυτή την εξέλιξη.

Πιστεύω ότι ανοίγει ένας δρόμος. Δείχνει πως μπορεί να κάνεις εισπρακτική επιτυχία με ιστορίες για κοινότητες που βρίσκονται στο περιθώριο. Όταν πλέον μια ταινία με αποκλειστικά μαύρους ηθοποιούς μπορεί να σκίσει στα ταμεία, αυτό είναι πολύ σημαντικό. Γιατί στο τέλος της ημέρας μιλάμε για μια επιχείρηση, μιλάμε για χρήμα. Το «Crazy Rich Asians» ξεπέρασε κάθε προσδοκία στο box office και αυτό θα φέρει αλλαγές.

Αυτή την περίοδο η Akhavan έχει κάνει ένα πέρασμα από τον κινηματογράφο στην τηλεόραση. Στις αρχές Οκτωβρίου έκανε πρεμιέρα η σειρά "The Bisexual" την οποία γράφει και σκηνοθετεί, ενώ υποδύεται και τον κεντρικό ρόλο. Όπως μας είπε, είχε προτείνει τη σειρά σε διάφορα κανάλια στις ΗΠΑ και την είχαν απορρίψει. Όταν βρέθηκε στο Λονδίνο για να ετοιμάσει το σενάριο του «The Miseducation of Cameron Post», πρότεινε τη σειρά στο Channel 4 το οποίο έδωσε το πράσινο φως.

Όταν έκανα ταξίδια για την προώθηση του «Appropriate Behavior» πάντα με σύστηναν ως "Desiree, η bisexual σκηνοθέτις" ή "η bisexual Ιρανοαμερικανίδα" ή "η bisexual Lena Dunham". Και παρότι δεν ήταν λάθος σε αυτές τους τις περιγραφές, σιχαινόμουν τη λέξη "bisexual". Αλλά δεν τους διόρθωνα γιατί δεν έλεγαν ψέματα. Και τότε αναρωτήθηκα γιατί το μισώ τόσο πολύ, ενώ δεν ντρέπομαι καθόλου για το τι σημαίνει. Από εκεί γεννήθηκε η ιδέα για τη σειρά. Από τα ερωτήματα για το πόσο άβολο και πόσο ντροπιαστικό είναι, για το τι σημαίνει, για το γιατί η λέξη είναι τόσο ταμπού... και τελικά από την αναζήτηση για το τι υποδηλώνει για μένα μέσα στον κοινωνικό περίγυρο.

Ο κεντρικός χαρακτήρας της σειράς είναι μια γυναίκα που ήταν λεσβία μια ζωή, η οποία στα 30 της αποφασίζει να τοποθετηθεί πλέον ως αμφισεξουαλική και αρχίζει να βγαίνει ραντεβού με άντρες για πρώτη φορά. Σε αυτόν τον κόσμο όλα τής είναι καινούρια...

Δε θα μπορούσαν να μείνουν έξω από τη συζήτηση και όσα έχουν συμβεί τον τελευταίο χρόνο με το κίνημα #MeToo. Ήθελα να μάθω τη δική της άποψη, ως γυναίκα σκηνοθέτιδα που έχει δουλέψει στις ΗΠΑ. Εάν βλέπει κάτι να αλλάζει στην πράξη. Η Desiree Akhavan ήταν, αυτό που λέμε, συγκρατημένα αισιόδοξη.

Επειδή αμέσως μετά το «The Miseducation of Cameron Post» ξεκίνησα να δουλεύω την τηλεοπτική σειρά δεν έχω ακόμα μπει σε διαδικασία συναντήσεων και συζητήσεων για επόμενα project. Νομίζω ότι είναι ακόμα νωρίς, αλλά ελπίζω ότι θα υπάρξουν περισσότερες ευκαιρίες για τις γυναίκες στο Hollywood. Γενικά αισθάνομαι να αναζωπυρώνεται ένα ενδιαφέρον, χωρίς όμως να έχω κάποια χειροπιαστή απόδειξη. Η αλλαγή δεν θα γίνει μέσα σε μια νύχτα και πιθανότατα θα καταλάβουμε τις επιπτώσεις του #MeToo σε 10 χρόνια από τώρα.

Η ίδια πάντως δεν μασάει τα λόγια της για τις διαφορετικές ευκαιρίες που έχουν άνδρες και γυναίκες στο Hollywood. Για παράδειγμα, με αφορμή το «Boy Erased» (μια ταινία ανάλογης θεματολογίας με το «The Miseducation of Cameron Post» που κάνει πρεμιέρα στους επόμενους μήνες) η Akhavan υπογραμμίζει με νόημα.

Είναι μια ταινία με άντρα σκηνοθέτη και άντρα κεντρικό χαρακτήρα. Και έχει τη Nicole Kidman και ένα τεράστιο προϋπολογισμό. Είναι σαν να λέμε σε ένα τύπο από το Brooklyn να συγκρίνουμε το σπίτι του με το... Λευκό Οίκο. Δεν υπάρχει σύγκριση.

Και σίγουρα η ίδια δεν θα έλεγε όχι σε ένα project με μεγαλύτερο προϋπολογισμό, ίσως με ένα μεγάλο στούντιο.

Μεγάλωσα βλέποντας mainstream ταινίες, δεν πήγαινα σε arthouse κινηματογράφους. Δεν ήξερα τον Francois Truffaut, αλλά τον Mel Brooks. Θέλω να κάνω καλές ταινίες που να αγγίζουν το κοινό. Που να αλλάζουν τις ζωές των θεατών. Και οι ταινίες με μεγάλο προϋπολογισμό φτάνουν σε μεγαλύτερο κοινό. Πολύ θα ήθελα να σκηνοθετήσω μια ταινία της Disney ή μια ταινία της Marvel.

Ένα νεύμα από τον υπεύθυνο της εταιρίας διανομής -σαν άλλο χτύπημα κουδουνιού- σήμανε το τέλος της κουβέντας. Κι ενώ άφηνα την Desiree Akhavan με το κόκκινο φόρεμα και τα αθλητικά της παπούτσια να περιμένει ένα τηλεοπτικό συνεργείο, σκεφτόμουν πως σίγουρα είναι ένα όνομα που θα πρέπει να συγκρατήσουμε. Η ενέργεια και η φρεσκάδα που κουβαλά υπόσχονται πολύ ενδιαφέροντα πράγματα για το μέλλον. Ίσως ανάμεσά τους κι ένα blockbuster.

Το «The Miseducation of Cameron Post» της Desiree Akhavan κάνει πρεμιέρα στις ελληνικές αίθουσες στις 25 Οκτωβρίου 2018, σε διανομή της Weird Wave.