Francofonia

Όταν οι Γερμανοί καταλαμβάνουν το Παρίσι κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, "πέφτει" στα χέρια τους και το Μουσείο του Λούβρου. O διευθυντής του μουσείου Jacques Jaujard (Louis-Do de Lencquesaing) και ο αξιωματικός της κατοχικής δύναμης Franziskus Wolff-Metternich (Benjamin Utzerath) αν και αρχικά βρίσκονται σε αντίπαλα στρατόπεδα τελικά θα καταλήξουν να συνεργαστούν για τη διάσωση αυτής της ζωντανής "κιβωτού" του ανθρώπινου πολιτισμού και των πολύτιμων περιεχομένων της.

Σε μια σκηνή της νέας ταινίας του Aleksandr Sokurov ο Ναπολέων και η Μαριάν, τα πνεύματα των οποίων σουλατσάρουν στους διαδρόμους του Λούβρου το βράδυ που κλείνουν τα φώτα, στέκουν μπροστά στην Μόνα Λίζα. Εκείνη ψελλίζει το σύνθημα της γαλλικής επανάστασης, εκείνος αναπτύσσει ένα εγωπαθές παραλήρημα, αμφότεροι διεκδικούν την πατρότητα του έργου. Η αγαπημένη του Λεονάρντο όμως τους κοιτάζει και χαμογελά, με το χαμόγελο της γνώσης που υπερβαίνει τα ανθρώπινα. Γιατί από την στιγμή που η δημιουργία φύγει από τα χέρια του δημιουργού, αποκτά την δική της ζωή. Πολίτες, στρατηγοί, αυτοκράτορες και δούλοι, πόλεμοι και επαναστάσεις, όλα τους έρχονται και παρέρχονται, γίνονται αναφορές σε βιβλία ιστορίας, που θα γράψουν οι νικητές. Μα ο πίνακας του Ντα Βίντσι είναι ακόμα εδώ μαζί μας. Και η Μόνα Λίζα μας χαμογελά, ίσως επειδή γνωρίζει πως εμείς κάποτε θα φύγουμε, αλλά εκείνη θα εξακολουθεί να είναι εδώ. Ο πόλεμος απέναντι στον Χρόνο μπορεί να είναι χαμένος από χέρι, μα τί υπέροχη νίκη πέτυχε ο άνθρωπος απέναντι του με την Τέχνη;

Θολώνοντας τα όρια ανάμεσα στην μυθοπλασία και την ταινία τεκμηρίωσης, ο Sokurov δεν δίνει άμεσες, αναντίρρητες απαντήσεις - πόσο θράσος χρειάζεται για κάτι τέτοιο, αλήθεια-, αλλά κάνει τις κατάλληλες ερωτήσεις και υποδεικνύει την κατεύθυνση στην οποία θα πρέπει να αναζητήσουμε τις απαντήσεις. Το «Francofonia» φαντάζει υποδεέστερο του «Russian Ark», καθώς δεν πρόκειται για άλλο ένα πρωτοποριακό κατασκευαστικό επίτευγμα, γίνεται κι ελαφρώς ναρκισσιστικό όταν ο ίδιος ο σκηνοθέτης καλεί (μάταια) τον Τολστόι και τον Τσέχοφ να ξυπνήσουν για να μιλήσουν, δηλώνοντας ουσιαστικά πως, από τη στιγμή που δεν μπορούν εκείνοι να εκτελέσουν χρέη αφηγητή, αυτός είναι ο πλέον αρμόδιος για να αναλάβει το έργο. Πρόκειται όμως για ένα κατά διαστήματα συναρπαστικό κινηματογραφικό δοκίμιο με αφετηρία τα εκθέματα και την ιστορία του σπουδαιότερου μουσείου του κόσμου. Είναι ένα σινεμά φιλότεχνο, ένα σινεμά που φιλοδοξεί να πυροδοτήσει συζήτηση γύρω από την Τέχνη.

Σε μια εποχή που η έκφραση "κουλτουριάρης" είναι βρισιά - η παιδεία, η αισθητική, η καλλιέργεια του πνεύματος είναι φοβερά μειονεκτήματα, θα στο πιστοποιήσει κι εκείνος ο ταρίφας, που "είναι πανεπιστήμιο από μόνος του"-, σε μια εποχή, που η συζήτηση για μια ταινία περιορίζεται σε ένα "μου άρεσε" ή ένα "δεν μου άρεσε", σε ένα "αριστούργημα" ή σε ένα "μεγάλη φόλα", αντί να προχωρήσει σε εκείνα που (μπορεί να) σημαίνει η ταινία για μένα, για σένα και για τον κόσμο γύρω μας, χρειαζόμαστε (κι) αυτό το σινεμά. Ίσως περισσότερο από ποτέ.

Πρεμιέρα στην Ελλάδα: 31-03-2016  |  Διανομή: Filmtrade