Melancholia

Ο πλανήτης Melancholia συγκρούεται με τον δικό μας, τερματίζοντας κάθε ίχνος ζωής. Λίγο καιρό νωρίτερα κι ενώ το ανθρώπινο γένος προσπαθεί να συμβιβαστεί με τον αναπόφευκτο αφανισμό του, δύο αδερφές, η Justine (Kirsten Dunst) και η Claire (Charlotte Gainsbourg), βιώνουν με ολότελα διαφορετικό τρόπο τις τελευταίες τους ώρες.

Το φιλμ ξεκινά με ένα ευτυχές γεγονός για την Justine, τον γάμο της. Η δεξίωση στην πολυτελή εξοχική έπαυλη του κουνιάδου της είναι έτοιμη και οι καλεσμένοι περιμένουν εναγωνίως το ζεύγος. Η αδερφή της Justine, η Claire, την προτρέπει να βάλει τα δυνατά της να δείχνει χαρούμενη, ώστε να μην χαλάσει την τελετή. Λίγο πριν περάσουν στην αίθουσα της δεξίωσης, η Justine παρατηρεί ψηλά στον ουρανό έναν κόκκινο αστερισμό. Καθώς η βραδιά προχωρά και η πίεση προς τη Justine μεγαλώνει, ο αστερισμός δείχνει να πλησιάζει. Σύντομα μαθαίνουμε ότι πρόκειται για έναν πλανήτη που λέγεται Melancholia, από τον ελληνικό όρο "μελαγχολία", την ψυχική διάθεση που συχνά, άλλα όχι απαραίτητα, αποτελεί προπομπό της κατάθλιψης.

Η κατάθλιψη είναι μια μάστιγα της εποχής. Σύμφωνα με τον WHO (Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας) κατέχει την 4η θέση ανάμεσα στις ασθένειες που προκαλούν απώλεια ετών ζωής και κοινωνική δυσλειτουργία. Υπολογίζεται δε, ότι μέχρι το 2020 θα καταλάβει τη 2η θέση στο σχετικό πίνακα. Από κατάθλιψη πάσχουν περί τα 350 εκατομμύρια άνθρωποι ανά τον πλανήτη. Στη χώρα μας το αντίστοιχο ποσοστό ανέρχεται στα 550.000 άτομα. Περίπου δηλαδή το 5% του συνολικού πληθυσμού.

Η Justine πάσχει, όπως φαίνεται, από διπολική διαταραχή, έναν τύπο κατάθλιψης. Στη διπολική διαταραχή επεισόδια μανίας εναλλάσσονται με καταθλιπτικά επεισόδια. Στην πρώτη περίπτωση ο ασθενής βρίσκεται σε συναισθηματική υπερδιέγερση, θεωρεί ότι είναι ανώτερος από αυτούς που τον περιβάλλουν, λέει πράγματα που βλάπτουν τις σχέσεις του με αυτούς και προχωρεί σε ενέργειες, που σε διαφορετική περίπτωση θα απέφευγε. Στη δεύτερη περίπτωση ο ασθενής παρουσιάζει συμπτώματα έντονης θλίψης, χάνει το ενδιαφέρον του ακόμα και για τις αγαπημένες του δραστηριότητες και αντιμετωπίζει ότι συμβαίνει στον εξωτερικό του κόσμο με απάθεια.

Όχι τυχαία το φιλμ χωρίζεται σε δύο μέρη. Στο πρώτο μέρος τα χρώματα είναι ζωηρά, η διάθεση εναλλασσόμενη, ενώ ο φακός του Trier σκύβει πάνω από τους χαρακτήρες, τους χρωματίζει. Στο δεύτερο μέρος τα χρώματα είναι ψυχρά, η ατμόσφαιρα μουντή και η προσέγγιση του Trier αποστασιοποιημένη.

Όσο η Chloe, και ο John, ο σύζυγός της, προτρέπουν την Justine να αγνοήσει την κατάσταση της, να προσποιηθεί ότι όλα είναι εντάξει, τόσο ο πλανήτης Melancholia 'πλησιάζει'. Όσο οι ίδιοι αφορίζουν την πιθανότητα 'σύγκρουσης' του πλανήτη με τον επιμελημένα οργανωμένο κόσμο τους, τόσο πιο βαθιά χώνουν το κεφάλι τους στην άμμο. Γιατί η κατάθλιψη χτυπά ανεξαρτήτως φύλου, ηλικίας και κοινωνικού status. Γιατί ενδέχεται να χτυπήσει καθέναν από μας σε κάποιο στάδιο της ζωής του. Κι όταν αυτό συμβεί, πρέπει να το αντιμετωπίσουμε με θάρρος, όχι να εθελοτυφλούμε. Για να θεραπευτούμε, πρέπει πρώτα να αποδεχθούμε ότι νοσούμε. Με την αποδοχή, είμαστε πιο δυνατοί για την επερχόμενη 'σύγκρουση' με την ασθένεια, που βέβαια, όπως κάθε σύγκρουση, έχει παράπλευρες απώλειες. Μόνο έτσι όμως μπορούμε να ελπίζουμε σε θεραπεία. Κι ακόμα κι αν τελικά χάσουμε την μάχη, τουλάχιστον μπορούμε να λέμε ότι πολεμήσαμε.

Δεν είναι μυστικό ότι ο Lars Von Trier έπασχε (και εξακολουθεί να πάσχει) από κατάθλιψη. Για αυτό ακριβώς το «Melancholia» έχει ιδιαίτερη σημασία σε προσωπικό επίπεδο για τον Δανό. Για αυτό παίρνει την υπόθεση στα σοβαρά. Για αυτό μετριάζει την προβοκατόρικη διάθεση και τον συναισθηματικό εκβιασμό παλαιότερων δημιουργιών του. Και πλάθει μερικές ΄στοιχειωτικές' εικόνες, συνοδευόμενες από μουσικά κομμάτια του Wagner, που μπορούν να ανάγουν σε κινηματογραφικό έπος ακόμα κι ένα slideshow από ποδοσφαιρικό άλμπουμ της Panini. Και παραδίδει μία από τις πιο συγκροτημένες δουλειές της φιλμογραφίας του.

Πρεμιέρα στην Ελλάδα: 08-09-2011  |  Διανομή: Seven Films  |  Επίσημο Site