Katyn

Στο δάσος του Katyn της Πολωνίας έλαβε χώρα ένα από τα πιο στυγερά και συνάμα σκοτεινά εγκλήματα του 2ου παγκοσμίου πολέμου. Δεκάδες χιλιάδες αξιωματικοί του πολωνικού στρατού, διανοούμενοι και γραφειοκράτες εκτελέστηκαν μαζικά και θάφτηκαν εκεί. Για πολλές δεκαετίες αργότερα, οι Σοβιετικοί απέδιδαν το έγκλημα στους Ναζί, όμως μόλις τη δεκαετία του '90 η Ρωσία παραδέχθηκε την ευθύνη του Σταλινικού καθεστώτος. Ο πατέρας του σκηνοθέτη, Andrzej Wajda, ήταν ανάμεσα στους νεκρούς.

Με τον 2ο παγκόσμιο πόλεμο να ρίχνει ολοένα και πιο βαριά τη σκιά του, η Πολωνία έστεκε τραγικά, ανάμεσα σε δύο εισβολές, των Σοβιετικών από τα ανατολικά και των Ναζί από τα δυτικά. Όπως ανάγλυφα δείχνει η πρώτη σκηνή του «Katyn», ο λαός της χώρας βρισκόταν κυριολεκτικά σε αυτό που η φράση 'μπρος γκρεμός και πίσω ρέμα' εννοεί κατά κυριολεξία. Η ταινία αυτή για το μεγάλο Πολωνό δημιουργό ήταν ζήτημα ευθύνης απέναντι στον ίδιο και στην Ιστορία του τόπου του.

Το αποτέλεσμα είναι ένα φιλμ που ως προς το φαίνεσθαι δεν υπολείπεται εν συγκρίσει με ένα τυπικό καλογυαλισμένο πολεμικό δράμα του Hollywood. Πρόκειται άλλωστε για την ακριβότερη παραγωγή του πολωνικού σινεμά. Χρώματα ζωντανά, υψηλού επιπέδου φωτογραφία, προσοχή στην ιστορική λεπτομέρεια και εντυπωσιακή καλλιτεχνική διεύθυνση φέρνουν όλα τα τεχνικά στοιχεία λειτουργούν αρμονικά. Από κει και ύστερα, κατάλληλα επιλεγμένοι χαρακτήρες και οι ιστορίες τους, οργανώνονται έτσι ώστε να οδηγηθούμε εν τέλει, με την αρμόζουσα συναισθηματική προετοιμασία, στην εκ των προτέρων αναμενόμενη ιστορική αποκάλυψη. Ο πρωτοπόρος κατά τα άλλα Wajda επιλέγει εδώ μία ξεκάθαρα ακαδημαϊκή σκηνοθετική προσέγγιση, ρίχνοντας το βάρος στην ιστορική αποκατάσταση της αλήθειας, ένα εμφαντικό, δηλαδή, κινηματογραφικό ρέκβιεμ.

Έστω και μέσα από μία μερικώς βραδυκίνητη πλοκή που υπερτονίζεται ηχητικά από τον Penderecki, το «Katyn» καταφέρνει να καθηλώσει χάρη τόσο στη θεματική του όσο και στο εξαιρετικά δυνατό φινάλε - κινηματογραφικό κομψοτέχνημα αποτελεί ένα μονοπλάνο κατά τη μαζική εκτέλεση - που όσο κι αν είναι αναμενόμενο, άλλο τόσο παραμένει μία γερή γροθιά στο στομάχι. Κερδίζει επίσης τις εντυπώσεις επειδή δεν αρκείται απλώς στην εξιστόρηση των τραγικών γεγονότων, αλλά επικεντρώνεται στους συμπατριώτες του που βίωσαν τη σφαγή αλλά επέλεξαν να τραβήξουν το βλέμμα απ' την αλήθεια και να σιωπήσουν. Όμως αν κάτι απουσιάζει αισθητά από το νέο πόνημα του Wajda, αυτό είναι η στοιχειώδης διερεύνηση ή έστω αναφορά των αιτιών που οδήγησαν στο μακελειό του Katyn, εμφανίζοντας εν τέλει ολοκληρωτικά αθώους τους Πολωνούς και απολύτως αναίτια 'κακούς' τους Σοβιετικούς. Με δεδομένες, όμως, ορισμένες πολιτικές αντιδράσεις αλλά και τις ιδεολογικές αφετηρίες του καθενός, τα συμπεράσματα είναι φυσιολογικό να ποικίλουν για ένα φιλμ που ούτως ή άλλως αποκλείεται να σας αφήσει θυμικά ουδέτερους.

Πρεμιέρα στην Ελλάδα: 05-02-2009  |  Διανομή: Videorama  |  Επίσημο Site