Φόνισσα

Βασισμένη στο κλασικό αριστούργημα του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη, η «Φόνισσα» λαμβάνει χώρα στη Σκιάθο, γύρω στο 1900. Η ιστορία περιστρέφεται γύρω από το κυρίαρχο δίπλο "μητέρας - κόρης" και τις σχέσεις των γυναικών μεταξύ τους που επηρεάζουν αρχικά το μικρόκοσμο της οικογένειας και έπειτα την επαρχιακή κοινωνία. Η Χαδούλα (Καρυοφυλλιά Καραμπέτη), σημαδεμένη από την απόρριψη από την ίδια της τη μητέρα (Μαρία Πρωτόπαππα) αγωνίζεται να επιβιώσει υπακούοντας τις επιταγές της πατριαρχικής κοινωνίας. Με την ψυχική της υγεία να κλονίζεται, οδηγώντας τη στην απέχθεια για το ίδιο της το φύλο, θέλει να ελευθερωθεί όχι μόνο από την κοινωνία στην οποία ζει, αλλά και από την ίδια της τη μοίρα. Για εκείνη, ο θάνατος δεν είναι ούτε τιμωρία, ούτε εξιλέωση, αλλά απελευθέρωση.

Στο σκηνοθετικό της ντεμπούτο μεγάλου μήκους, η καταξιωμένη ενδυματολόγος και σκηνογράφος Εύα Νάθενα ανέλαβε να διασκευάσει το μυθιστόρημα - σταθμό της ελληνικής λογοτεχνίας που το 1974 είχε μεταφερθεί ξανά, όχι με τόσο μεγάλη επιτυχία πάντως, στη μεγάλη οθόνη. Έργο δύσκολο και προκλητικό, όχι μόνο επειδή το πρωτότυπο μυθιστόρημα είναι ένα κλασικό πλέον βιβλίο, αλλά κι επειδή στη χώρα μας είμαστε αρκετά αρτηριοσκληρωτικοί με τη λογοτεχνική μας παράδοση και δεν ανεχόμαστε φρέσκιες ματιές σε αυτήν. Παρόλα αυτά, η σκηνοθέτρια αποτόλμησε, σεβόμενη απόλυτα το πνεύμα του μυθιστορήματος, να φέρει σε αυτό κάτι καινούργιο και εξαιρετικά επίκαιρο και τα νέα είναι καλά: το αποτέλεσμα τη δικαιώνει και αποτελεί μια από τις καλύτερες mainstream ελληνικές ταινίες.

Γυρισμένη σαν ταινία τρόμου, με επιβλητική σκηνογραφία και εμφανή προσοχή στην ιστορική λεπτομέρεια, η κινηματογραφική αυτή «Φόνισσα» παίρνει ως αφορμή την ιστορία του Παπαδιαμάντη για να μιλήσει για τη θέση της γυναίκας διαχρονικά, για την πατριαρχική μορφή οργάνωσης ακόμη και της σημερινής ελληνικής κοινωνίας και για την ανάγκη αλλαγής των κακώς κειμένων αυτού του τόπου. Με τη βοήθεια ενός εκλεκτού επιτελείου ηθοποιών, με προεξάρχουσα μια εξαιρετική Καραμπέτη στο ρόλο του τίτλου, η ταινία της Νάθενα μεταβιβάζει αποτελεσματικά την ενοχή από το πρόσωπο της ηρωίδας στην κοινότητα, πραγματοποιώντας μια σημαντική, απαραίτητη αλλαγή στο πρωτότυπο βιβλίο που ενδεχομένως θα εξοργίσει τους ακαδημαϊκούς, κάτι που ωστόσο δε θα πρέπει να μας αφορά.

Αν και έχει κάποια ελαττώματα, όπως η απουσία λεπτότητας στη σκηνοθεσία και η υπερβολική επεξηγηματικότητα των νοημάτων, δε χωρά αμφιβολία ότι η ταινία είναι ως επί το πλείστον μια ικανοποιητική μεταφορά του μυθιστορήματος. Πρόκειται, επίσης, για ένα καλό παράδειγμα εμπορικού ελληνικού κινηματογράφου, ο οποίος, ωστόσο, δεν εκπίπτει στο κακό γούστο ή την τηλεοπτική αισθητική. Είναι σινεμά για το ευρύ κοινό, που δεν προδίδει το καλλιτεχνικό όραμα των συντελεστών της. Με λίγα λόγια, είναι μια εύρωστη παραγωγή σαν αυτές που κάθε εθνική κινηματογραφία έχει ανάγκη ώστε να καταστεί βιώσιμη και υγιής.

Μακάρι, λοιπόν, κάθε μελλοντική απόπειρα φιλμικής ανάγνωσης κλασικού κειμένου της ελληνικής λογοτεχνίας και κάθε απόπειρα για σινεμά εμπορικής απήχησης να ακολουθήσει το παράδειγμα της «Φόνισσας» και να το ξεπεράσει. Η ταινία της Εύας Νάθενα δείχνει ένα δρόμο που αξίζει να ακολουθήσει ο ελληνικός κινηματογράφος, εάν θέλει κάποια στιγμή να καταστεί υπολογίσιμη δύναμη στην παγκόσμια παραγωγή. Παρά τα σποραδικά της ατοπήματα, είναι μια ταινία που έχει βέβαιη την εμπορική της επιτυχία και την κερδίζει με το σπαθί της.

Πρεμιέρα στην Ελλάδα: 30-11-2023  |  Διανομή: Tanweer