Great Freedom (Grosse Freiheit)

Ο Hans (Franz Rogowski) είναι ένας νεαρός ομοφυλόφιλος άνδρας που, εν έτει 1945, έχει μόλις βγει από το στρατόπεδο συγκέντρωσης όπου βρισκόταν έγκλειστος τόσα χρόνια, μόνο και μόνο για να μεταφερθεί σε άλλες φυλακές, κάπου στη Δυτική Γερμανία. Για τα επόμενα 23 χρόνια, ο Hans θα μπαινοβγαίνει στις φυλακές λόγω των σεξουαλικών του προτιμήσεων, μιας και η Παράγραφος 175 του γερμανικού δικαίου, που καθιστά την ομοφυλοφιλία ποινικό αδίκημα, δεν πρόκειται να αλλάξει παρά μόνο το 1969. Μέσα σε αυτό το διάστημα, ο Hans θα αναπτύξει μια ιδιαίτερη σχέση με έναν από τους συγκρατούμενούς του, τον Viktor (Georg Friedrich). Όταν, τελικά, έρθει η ώρα που θα αποκτήσει την ελευθερία του, η προσαρμογή στον έξω κόσμο που έχει προχωρήσει χωρίς αυτόν θα αποδειχθεί μια μεγάλη πρόκληση...

Το «Great Freedom», η πρόταση της Αυστρίας για το φετινό Oscar Διεθνούς Ταινίας που κατάφερε να μπει στη shortlist της Ακαδημίας, είναι ένα δράμα φυλακής που εστιάζει στις ερωτικές σχέσεις ανάμεσα σε άτομα του ίδιου φύλου που αναπτύσσονται σε ένα τόσο σκληρό περιβάλλον. Παρά το φαινομενικά ασυνήθιστο του θέματος, η ταινία δεν επενδύει τόσο στην πρωτοτυπία όσο στην ισχύ του μηνύματός της. Και εκεί βρίσκεται η μεγαλύτερή της δύναμη, καθώς ούτε για μια στιγμή δεν γίνεται καταγγελτική. Αντίθετα, οι καλύτερες σκηνές της ταινίας είναι αυτές που γεννούν συνειρμούς δείχνοντας και όχι λέγοντας. Για παράδειγμα, όταν ο Hans κι ο Viktor μαθαίνουν την είδηση της προσελήνωσης του 1969, υπάρχει μια σιωπηλή σκηνή όπου ο πρώτος απλά κοιτά το φεγγάρι. Ο σκηνοθέτης δε θα βάλει τον πρωταγωνιστή να λέει αυτά που σκέφτεται, όμως το μήνυμα είναι ξεκάθαρο: αν ο άνθρωπος είναι ικανός να φτάσει μέχρι το φεγγάρι, γιατί δεν μπορεί να πράξει τα αυτονόητα στον ίδιο του τον πλανήτη;

Σε μια όχι και τόσο καλή χρονιά για τον ευρωπαϊκό κινηματογράφο, το δεύτερο μεγάλου μήκους φιλμ του Sebastian Meise έρχεται ως μια ευχάριστη έκπληξη. Ο τόνος δίνεται εξαρχής κι είναι αυτός μιας ταινίας που θα δοκιμάσει τις αντοχές του κοινού με τη σκληρότητα της, αλλά θα προσφέρει συναισθηματικές ανταμοιβές στους υπομονετικούς θεατές. Δεν είναι λίγες οι στιγμές που ο ωμός ρεαλισμός του έργου θα ενοχλήσει τους πιο ευαίσθητους, και δικαιολογημένα. Όμως, ο Αυστριακός σκηνοθέτης δεν προκαλεί απλά για να προκαλέσει. Παρουσιάζοντας τόση σκληρότητα καθ' όλη τη διάρκεια της ταινίας του, η σκηνή στο γκέι μπαρ, προς το φινάλε του φιλμ, έρχεται σαν απόλυτη κάθαρση - λίγο πριν το "χαστούκι" της τελικής σκηνής, βέβαια. Ασφαλώς δεν πρόκειται για ένα έργο που απευθύνεται στη συντηρητικότερη μερίδα των θεατών, εκείνοι όμως μάλλον θα αποφύγουν την ταινία και μόνο από την ανάγνωση της υπόθεσης.

Σε σεναριακό επίπεδο, η ταινία ξεκινά δυναμικά και διατηρεί το ενδιαφέρον παρά το γεγονός ότι "σπάει" τη δράση σε τρεις διαφορετικούς χρόνους (στο 1968, στο 1945 και στο 1957). Οι μεταβάσεις από εποχή σε εποχή είναι εξαιρετικές και ωφελούν σε μεγάλο βαθμό την ταινία. Το έργο αυτό-υπονομεύεται ελαφρώς από μια τρίτη πράξη που είναι δραματουργικά αδύναμη και αρκετά φλύαρη, όμως ο θεατής ανταμείβεται στο συγκλονιστικό τελευταίο πεντάλεπτο που είναι από τα ωραιότερα της χρονιάς που πέρασε.

Μεγάλο πλεονέκτημα της ταινίας αποτελεί η ερμηνεία του Franz Rogowski. Ο Γερμανός ηθοποιός είναι ένας από τους καλύτερους που διαθέτει το σύγχρονο ευρωπαϊκό σινεμά, όπως έχουν αποδείξει οι συνεργασίες του με τον σκηνοθέτη Christian Petzold. Ωστόσο, στο «Great Freedom» δίνει ίσως την καλύτερη ερμηνεία της μέχρι τώρα καριέρας του, αφού καλείται να ερμηνεύσει ένα πολύ δύσκολο ρόλο. Ο Hans του είναι διαφορετικός άνθρωπος το 1945, διαφορετικός το '57 και διαφορετικός το '68 και ο Rogowski αποδίδει την αλλαγή που έχει συντελεστεί στην ψυχή και το σώμα του χαρακτήρα με τρόπο θαρραλέο. Πρόκειται για μια από τις ωραιότερες ερμηνείες της χρονιάς και εξυψώνει ακόμα περισσότερο την ταινία.

Παρά το γεγονός ότι δεν αποτελεί κάτι το ριζοσπαστικό αισθητικά και παρά τις κατά τόπους (κυρίως σεναριακές) αδυναμίες της, η ταινία «Great Freedom» είναι ένα έργο που αξίζει την προσοχή μας, χάρη στην ειλικρίνεια και το δυναμισμό του. Θέτει τις αντοχές μας σε δοκιμασία, αλλά μας δίνει τροφή για σκέψη και προβληματισμό. Δεν είναι μια μεγάλη ταινία, είναι όμως μια σημαντική και πάντα επίκαιρη δημιουργία.

Πρεμιέρα στην Ελλάδα: 03-02-2022  |  Διανομή: Ama Films