Ορέστης Καραβάς (Ο.Κ.): Έχετε δηλώσει πως δε σκοπεύατε να κάνετε μια ταινία γραφική ή νοσταλγική. Μόλις τώρα όμως μιλήσατε για τη νοσταλγία που νιώσατε.
Nicolas Philibert (N.Ph.): Μα όχι. Δεν ένιωσα νοσταλγία. Σας είπα πως ήμουν δυστυχής στο σχολείο. Δεν ένιωσα καμία νοσταλγία ως προς αυτό. Βέβαια έχετε κάθε δικαίωμα να νιώσετε νοσταλγία βλέποντας την ταινία. Στηρίζομαι απόλυτα σε αυτό το συναίσθημα, μολονότι δεν επιχειρώ με την ταινία αυτή να εξυψώσω τις παλιές αξίες. Η ταινία δεν έγινε για να πούμε «ήταν καλύτερα τα χρόνια τότε» ή «ζούμε σε έναν απαίσιο κόσμο σήμερα». Η ταινία μιλάει περισσότερο για τον κόσμο βίας στον οποίο ζούμε. Και στο σχολείο ειδικότερα. Το σχολείο συγκεντρώνει ένα μεγάλο μέρος της βίας της σημερινής κοινωνίας. Και ταυτόχρονα το σχολείο έχει μια δυσχέρεια: είναι εύθραυστο. Αυτή είναι μια αναπότρεπτη πραγματικότητα. Κι εγώ αποφασίζω να κάνω μια ταινία για ένα σχολείο όπου τα πράγματα δεν είναι και τόσο άσχημα. Επιπλέον, η δομή της ταινίας προσιδιάζει το παραμύθι, το μύθο. Είναι ένας τρόπος για να πω «γνωρίζω πως όλα αυτά υπάρχουν, όμως πηγαίνετε να δείτε λίγο και εκείνο το δρομάκι». Δεν είναι κακό να προσφέρεις στοιχεία για προβληματισμό, να κατασκευάζεις το μέλλον. Αυτό σε κάνει να σκέφτεσαι. Και επίσης, δεν είναι όλα τελείως απελπιστικά. Δεν πρέπει να πεις «όλα ήταν καλύτερα τότε». Διότι αυτά τα πράγματα υπάρχουν ακόμη: μικρά σχολεία, μικρά χωριά… Επισκέφθηκα ένα σωρό τέτοια.

Θανάσης Γεντίμης (Θ.Γ.): Κι αυτό είναι και το ταλέντο σας, να κάνετε δηλαδή ντοκιμαντέρ για την καθημερινότητα, όπως εκείνο για το Λούβρο ή το «Η χώρα των κωφών». Πιστεύω πως και το επόμενο σχέδιό σας θα έχει να κάνει με κάτι παρόμοιο…
N.Ph.: Δεν μπορώ να σας μιλήσω για την επόμενη ταινία μου. Δεν έχει προχωρήσει ακόμη αρκετά για να μπορέσω να μιλήσω γι’ αυτό. Είναι πολύ νωρίς.

Θ.Γ.: Θα κάνατε ένα ντοκιμαντέρ για τον πόλεμο ή αυτό αλλάζει αυτόματα τη θεματική σας, καθώς ξεφεύγει από το καθημερινό;
N.Ph.: Υπάρχουν τόσα πολλά πράγματα στην καθημερινότητά μας… Πολλές φορές θέτω το εξής ερώτημα στον εαυτό μου: τι είναι ένα καλό θέμα για ταινία; Στο «Etre et avoir» κάποια παιδιά μαθαίνουν ανάγνωση και αριθμητική. Αν πηγαίνατε να δείτε δέκα παραγωγούς, οι εννέα θα σας έλεγαν «τι σόι θέμα είναι αυτό;», «είναι μπανάλ», «δεν είναι θεαματικό». Εγώ πιστεύω ότι κάποια παιδιά που μαθαίνουν γραφή, ανάγνωση και αριθμητική είναι ένα θέμα απίστευτα πλούσιο, καθώς έρχονται αντιμέτωπα με τις ίδιες τις δυσκολίες και τους φόβους τους, μαθαίνουν εκτός από το να διαβάζουν, να έχουν και εμπιστοσύνη στον εαυτό τους, γιατί μαζί με τις δυσκολίες τους, υπάρχουν και οι αμφιβολίες τους, το βλέμμα των άλλων, που μερικές φορές είναι κοροϊδευτικό. Υπάρχουν πολλά μικρά πράγματα, αλλά και πολλές υποσχέσεις σε όλα αυτά. Εάν κοιτάξουμε προσεκτικά μια τάξη, βλέπουμε πως συμβαίνουν πολλά πράγματα. Εγώ ο ίδιος έχασα χιλιάδες πράγματα, διότι ενώ γύριζα κάτι, πίσω από την πλάτη μου συνέβαινε κάτι δυο φορές πιο ενδιαφέρον ή δέκα φορές πιο αστείο. Όμως έτσι είναι. Έχω την πεποίθηση πως ένα πράγμα φαινομενικά κοινότυπο, μπορεί να αποδειχθεί πολύ πλούσιο και πολύ ενδιαφέρον με την προϋπόθεση ότι θα το κοιτάξεις με την απαραίτητη προσοχή. Συνεπώς δεν είμαστε υποχρεωμένοι να αναζητήσουμε «μεγάλα» θέματα, θεαματικά, όπως ο πόλεμος.

Ο.Κ.: Άρα δε σας αιφνιδίασε η επιτυχία της ταινίας στις αίθουσες;
N.Ph.: Ασφαλώς και εξεπλάγην από την επιτυχία της ταινίας! Το ότι έχω αυτήν την πεποίθηση, δεν προδικάζει πως και ο θεατής θα μοιραστεί το ενδιαφέρον μου για ό,τι εγώ κινηματογραφώ. Και γνωρίζετε επίσης πως η πορεία της ταινίας στις αίθουσες είναι κάτι δύσκολο, δεν προεξοφλείται η επιτυχία. Και αυτή η τελευταία δεν είναι καθόλου προφανής για ένα ντοκιμαντέρ. Οι άνθρωποι έχουν τη νοοτροπία πως τα ντοκιμαντέρ δεν είναι κινηματογράφος. Είναι και αυτό που λέγαμε προηγουμένως, ότι δηλαδή τα θεωρούν χειραγώγηση. Επίσης η ταινία βγήκε χωρίς ιδιαίτερη διαφημιστική εκστρατεία, δε βγήκε σαν αμερικάνικη ταινία. Από την άλλη βέβαια, δεν ήταν και τελείως ανύπαρκτη. Υπήρχαν από δω κι από κει κάποιες διαφημίσεις στις εφημερίδες.

Ο.Κ.: Πιστεύετε ότι το «κλίμα» για τα ντοκιμαντέρ αλλάζει; Για παράδειγμα, ο «Ακήρυχτος πόλεμος» υπήρξε τεράστια επιτυχία σε όλο τον κόσμο. Κέρδισε το Όσκαρ Καλύτερου Ντοκιμαντέρ και το βραβείο Σεζάρ Καλύτερης Ξένης Ταινίας.
N.Ph.: Ελπίζω τα πράγματα να βρίσκονται σε μια διαδικασία αλλαγής. Στη Γαλλία, το διπλό παράδειγμα της ταυτόχρονης επιτυχίας του «Etre et avoir» και του «Ακήρυχτου πολέμου» δείχνει εξάλλου πως τα ντοκιμαντέρ διαθέτουν ποικιλομορφία και διαφορετικές γραφές. Αυτό ανοίγει κάποια μικρά μονοπάτια.

Θ.Γ.: Και μια τελευταία ερώτηση. Μια και η συνέντευξη αυτή γίνεται για ένα κινηματογραφικό site, θα θέλατε να μας πείτε ποια είναι η σχέση σας με το Ίντερνετ;
N.Ph.: Δεν είμαι δεινός... surfer, έτσι δεν το λένε; Συμβουλεύομαι τακτικά την ηλεκτρονική μου αλληλογραφία, το e-mail είναι κάτι πολύ οικείο, πολύ καθημερινό και πολύ χρήσιμο. Σπάνια όμως θα ξανοιχτώ στο Διαδίκτυο, εκτός και αν πρόκειται για κάτι πολύ συγκεκριμένο. Δεν είμαι από αυτούς που περνούν ώρες στο Ίντερνετ. Δεν είμαι καλός χρήστης. Δεν είμαι προικισμένος για κάτι τέτοιο. Παρόλ’ αυτά θα ήθελα να αγοράσω ένα καινούργιο υπολογιστή, φορητό, πιο δυνατό και γρήγορο, ικανό για τέτοια πράγματα!

Θ.Γ.: Σας ευχαριστούμε πολύ.

Διαβάστε το πρώτο μέρος της συνέντευξης