Lolita

Δεν υπάρχει αμφιβολία, πως η έβδομη τέχνη έχει επανειλημμένα αποτελέσει ιδανικό «καταφύγιο» για όλους εκείνους τους αληθινούς ή φανταστικούς έρωτες, που η κοινωνία ή η ηθική καταδίκασαν και πως έχει δεχθεί δίχως προκατάληψη τις ιστορίες όλων εκείνων των ανθρώπων που δεν επεδίωξαν ή δεν κατάφεραν να χαλιναγωγήσουν τα πάθη τους και παραδόθηκαν σε αυτά, με συνέπειες, τις περισσότερες φορές, ολέθριες. Σε αρκετούς από αυτούς τους τραγικούς ήρωες μοίρασε αφειδώς το ανεκτίμητο δώρο της καλλιτεχνικής αθανασίας, μοναδική ανταμοιβή ισάξια της των ακραίων τους επιλογών.

Ένα από τα μοτίβα «καταραμένων» ιστοριών αγάπης, που έχει εμπνεύσει αμέτρητους δημιουργούς, με συχνότητα τέτοια που να έχει προσλάβει διαστάσεις στερεοτυπικές πια, θέλει τα μέλη του τραγικού ζευγαριού να χαρακτηρίζονται από σκανδαλώδη διαφορά ηλικίας. Δεν έχει πρωτεύουσα σημασία, ποιος από τους δύο, ο άντρας ή η γυναίκα, προπορεύονται ηλικιακά. Μπορεί σήμερα και οι δυο εναλλακτικές απαντήσεις αυτού του ζητήματος να θεωρούνται αποδεκτές, ανεκτές ή έστω, για τα πιο πουριτανικά μυαλά, διασκεδαστικές. Υπήρξαν όμως εποχές, όχι και τόσο μακρινές όσο υποθέτουμε, που η σκέψη και μόνο μίας τέτοιας κατάστασης πραγματικά απειλούσε τον καθωσπρεπισμό της κοινωνίας.

Η ιστορία της Lolita δοκιμάζει για πρώτη φορά τις αντοχές της κοινής γνώμης το 1955, όταν ο συγγραφέας Vladimir Nabokov παρουσιάζει το ομώνυμο λογοτεχνικό του δημιουργία. Όπως φάνηκε, η κοινωνία κάθε άλλο παρά έτοιμη υπήρξε, αφού το έργο υπέστη ανελέητη λογοκρισία, μέχρι να βγει στο εμπόριο. Η έντονη φημολογία σύμφωνα με την οποία, πηγή έμπνευσης του Nabokov αποτέλεσε η δεύτερη σύζυγος του ηθοποιού Charlie Chaplin, η ανήλικη ηθοποιός Lolita McMurry εξακολουθεί να συνοδεύει το βιβλίο μέχρι σήμερα.

Το 1962 ο Kubrick επιτυγχάνει με τρόπο θριαμβευτικό να παρουσιάσει μέσα από την ξεχωριστή σκηνοθετική του ματιά την παράδοξη αυτή ερωτική ιστορία, επικεντρώνοντας περισσότερο στα βασικά σημεία του βιβλίου και αποφεύγοντας τα δύσβατα μονοπάτια της πολυεπίπεδης και καλλιτεχνικά αμφισβητούμενης αρχικής απόδοσης του Nabokov. Το αποτέλεσμα συνταράσσει. Ο μύθος της ταινίας περιπλέκεται γύρω από ένα μεσήλικα Ευρωπαίο, τον οποίο συναντάμε σε κάποια αμερικανική επαρχία. Ενοικιάζει ένα από τα δωμάτια του σπιτιού μίας χήρας, η οποία κατοικεί εκεί μαζί με την δεκατετράχρονη κόρη της. Ο άνδρας εκδηλώνει το ενδιαφέρον του για την συνομήλική του γυναίκα, προτείνοντάς της ακόμα και να την παντρευτεί. Κάθε πράξη του, όμως, αποτελεί μέρος ενός καλοστημένου σχεδίου, προκειμένου να κρατήσει όσο πιο κοντά μπορεί την νεαρή κοπέλα. Σύντομα θα καταφέρει να πραγματοποιήσει όσα το διεστραμμένο του μυαλό προστάζει. Δεν θα αργήσει όμως να συνειδητοποιήσει πως τα πράγματα δεν είναι όπως φαίνονται. Γιατί το κορίτσι, που έχει κυριαρχήσει στο μυαλό, την καρδιά και το σώμα του και τον έχει απομακρύνει από κάθε αίσθηση αιδούς, δεν έχει σαγηνεύσει μονάχα αυτόν.

Η ταινία «Lolita» αποτελεί, όπως ήδη έχει γίνει σαφές, πρόδρομο όλων αυτών των δημιουργιών, που μοιράζονται την κοινή σεναριακή βάση της μεγάλης διαφοράς ηλικίας ανάμεσα στους εραστές. ΠαρόλΑ αυτά, διαφοροποιείται κατά τρόπο παράδοξο, ως προς το καθοριστικό σημείο εκείνο που της χάρισε την ανεκτίμητη κινηματογραφική της αξία: εδώ η ιστορία δεν ωραιοποιείται σε κανένα απολύτως σημείο. Η διαστροφή, η απόγνωση, ο πόθος και η παρακμή παρουσιάζονται χωρίς διάθεση καλλωπισμού, παρά στις πραγματικές τους διαστάσεις, εκείνες ακριβώς που κάθε θεατής μπορεί να αναγνωρίσει. Και αυτό είναι το συγκλονιστικότερο όλων.