Notorious

Η πρώτη επαφή του θεατή, ανυποψίαστου ή προετοιμασμένου, με κάποιο από τα αριστουργήματα του Alfred Hitchcock, του «μετρ του σασπένς», όπως πολλοί τον αποκάλεσαν, είναι αναμφίβολα αποκαλυπτική. Ο απώτερος στόχος του μεγαλοφυούς αλλά και σκοτεινού αυτού σκηνοθέτη, που με σαδιστική σχεδόν μαεστρία κατάφερνε να χρησιμοποιεί τους ήρωές του για να προβάλει στη μεγάλη οθόνη τις αναρίθμητες φοβίες του και τα αδιέξοδα εσωτερικά του μονοπάτια, δεν ήταν άλλός από το να προσφέρει στο κοινό την εμπειρία του να ζει τις ταινίες του και όχι απλά να τις παρακολουθεί. Και, πράγματι, όσες φορές κι αν δει κανείς το «Psycho» δεν θα πάψει να ανατριχιάζει, μόλις το νερό της ντουζιέρας αρχίσει να τρέχει. Όσες φορές κι αν δει το «Birds», δεν θα συγκρατήσει τους χτύπους της καρδιάς, καθώς οι ιπτάμενοι επιδρομείς θα εμβολίζουν αμέτρητοι τον γυάλινο τηλεφωνικό θάλαμο. Και όσες φορές κι αν δει το «Vertigo», θα συνεχίσει να σφίγγει αγωνιωδώς το μπράτσο της πολυθρόνας, ενώ η κάμερα θα σκαρφαλώνει ψηλότερα και το πλάνο θα θολώνει για μια ακόμη φορά"

Ο Hitchcock σχεδόν ποτέ δεν επέλεγε περίπλοκα, σύνθετα σενάρια. Προτιμούσε ιστορίες απαλλαγμένες από ανούσια αφηγηματικά παρακλάδια, πλούσιες ωστόσο σε ανατροπές και βέβαια δεκτικές σε εμμονές σαν και εκείνες που στοίχειωναν και τον ίδιο. Το ίδιο συμβαίνει και στο «Notorious»: βρισκόμαστε στην Αμερική, λίγο μετά το τέλος του Δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου, καθώς το κλίμα της μεταπολεμικής παράνοιας απλώνει περήφανα τη σκιά του. Ο Γερμανός πατέρας της Alicia Huberman (Ingrid Bergman), Αμερικανίδας μετανάστριας, καταδικάζεται για κατασκοπία και συνεργασία με το γερμανικό ναζιστικό καθεστώς. Η κόρη του, προκειμένου να ξεπληρώσει το ηθικό χρέος που ο πατέρας της άφησε στην πατρίδα της, εγκαταλείπει την άστατη ζωή της και δέχεται να συνεργαστεί με τις αμερικάνικες μυστικές υπηρεσίες. Η γνωριμία της με τον μοιραίο μυστικό πράκτορα T.R. Devlin (Cary Grant) τους παρασύρει σε έναν θυελλώδη έρωτα. Οι ισορροπίες θα αρχίσουν να ανατρέπονται, όμως, όταν οι αρχές θα αναθέσουν στην Alicia την αποστολή της: να κερδίσει με οποιοδήποτε τίμημα την εμπιστοσύνη του μεγιστάνα Alexander Sebastian, υπόπτου για συνεργασία με τις γερμανικές δυνάμεις. Γρήγορα θα αναγκαστεί να εγκαταλείψει τον εραστή της και να εγκατασταθεί στην έπαυλη του νέου της συζύγου. Η αλήθεια όμως δεν θα παραμείνει για πολύ κρυφή. Και τότε ο προδομένος σύζυγος θα ενορχηστρώσει με τη βοήθεια της δεσποτικής μητέρας του (Madame Sebastian) την αργή αλλά μεθοδευμένη εξόντωση της αμερικανίδας κατασκόπου.. Ο Φρανσουά Τρυφώ χαρακτήρισε το «Notorious» ως «την πεμπτουσία του Hitchcock», άποψη που αμέσως ασπάστηκαν κριτικοί και θεατές καθώς, η τριακοστή δεύτερη αυτή κατά σειρά ταινία του αινιγματικού δημιουργού θεωρείται και η αριστουργηματικότερη.

Πολλοί αποδίδουν την επιτυχία της ταινίας στο πραγματικά εκλεκτό επιτελείο ηθοποιών. Η ερμηνεία του Grant, στο ρόλο του συναισθηματικά ανάπηρου, μπλαζέ, «επαγγελματία» κατασκόπου, θεωρείται μία από τις καλύτερες της καριέρας του. Η Bergman πιστή στο πρότυπο της femme fatale που επικράτησε την περίοδο εκείνη και καθιέρωσε και την ίδια, δίνει μαθήματα υποκριτικής δεινότητας, ακροβατώντας ανάμεσα στον δυναμικό αλλά και εύθραυστο χαρακτήρα της περσόνας που υποδύεται. Το πρωταγωνιστικό δίδυμο πλαισιώνει ο Claude Rains (βραβευμένος από την αμερικανική Ακαδημία Κινηματογράφου για τη συμμετοχή του αυτή), στο ρόλο του διαταραγμένου μεγιστάνα και η Leopoldin Konstantin, υποδυόμενη την νοσηρή, αυταρχική μητέρα του. Μικρή συμμετοχή έχει μάλιστα και ο Αλέξης Μινωτής, στο ρόλο ενός από τους υπηρέτες του Sebastian.

Μεγάλης σημασίας είναι όμως και τα άφθονα σύμβολα στα οποία εστιάζει ο σκηνοθέτης, για να συνθέσει την επιδιωκόμενη ατμόσφαιρα αγωνίας: το κλειδί, που όχι άδικα φιγουράρει σε κάθε αφίσα της ταινίας, το κελάρι, η άγνωστη ουσία που φυλάσσεται εκεί, το δηλητήριο και η κατάποσή του και φυσικά τα σκαλιά.

Θα μπορούσε ωστόσο να ισχυριστεί κανείς ότι η μαγεία του «Notorious» δεν βρίσκεται πουθενά αλλού, παρά στις δύο αλησμόνητες σεκάνς της ταινίας, που θεωρούνται δικαίως και σκηνές ανθολογίας: εκείνη του μεγαλύτερου σε διάρκεια διακοπτόμενου φιλιού στα χρονικά της έβδομης τέχνης και φυσικά την τελική δεκάλεπτη σκηνή στη κεντρική σκάλα του μεγάρου, όπου η δραματουργική ικανότητα των πρωταγωνιστών και ο μεγαλειώδης σκηνοθετικός χειρισμός του σασπένς πραγματικά γράφουν πολλές σελίδες κινηματογραφικής ιστορίας.