Il Bidone

1955. H Χρονιά που η Doris Day δηλώνει «Love me or leave me», ο Marlon Brando και η Grace Kelly φωτογραφίζονται με το χρυσό αγαλματάκι στα χέρια, ο Jules Dassin σκηνοθετεί το πιο συναρπαστικό «Rififi»της δεκαετίας, ενώ η Marilyn προσπαθεί να κρατήσει το λευκό φόρεμα στη θέση του, ο Peter Sellers ηγείται των διαβολικών «Ladykillers» και ο James Dean γυρνάει τη μίζα της μοιραίας Porsche. Αυτή την -μάλλον πλούσια- κινηματογραφική χρονιά ο Federico Fellini στρέφει και πάλι το βλέμμα του κόσμου στην αγαπημένη του Ρώμη, τριγυρίζοντας αυτή τη φορά «Στη σκιά του υποκόσμου».

Τρεις απατεώνες εξαπατούν φτωχούς και αμόρφωτους χωριάτες, κάτω από τις εντολές του μεγάλου αφεντικού. Φορούν ράσα, υποδύονται τους απεσταλμένους του Πάπα και ανακαλύπτουν «θησαυρούς» στα κτήματα των αγαθών θυμάτων τους. Σε αντάλλαγμα για τα πολύχρωμα γυαλάκια, οι χωρικοί είναι διατεθειμένοι να προσφέρουν ολόκληρη την περιουσία τους. Πιο κάτω, προσποιούνται του δημόσιους υπαλλήλους και τάζουν εργατικές κατοικίες σε κακομοίρηδες, συγκεντρώνοντας προκαταβολές για τις συμφωνίες τους. Με αυτό τον τρόπο, ο μεσήλικας Αογκούστο, ο καλλιτέχνης Πικάσο και ο γόης Ρομπέρτο περιφέρονται στο λιοπύρι της ιταλικής επαρχίας και εξασφαλίζουν τα προς το ζην. Μετά από κάθε κομπίνα, όμως, επιστρέφουν στη Ρώμη, όπου τους περιμένει η πραγματική ζωή. Η γυναίκα του Πικάσο αναρωτιέται πώς ο σύζυγός της φέρνει τόσα χρήματα σε αυτή και τη μικρή τους κόρη, αφού κανένας δεν αγοράζει τους πίνακές του. Ο Αογκούστο έχει εγκαταλείψει από καιρό τη δική του οικογένεια, όμως μία έκπληξη από το παρελθόν τον περιμένει στο κέντρο της πόλης. Ο Ρομπέρτο από την άλλη, ο πιο ανεξάρτητος από όλους, στυγνός επαγγελματίας, θα χρειαστεί να λογοδοτήσει για την ανηθικότητα και την απληστία του. Τα ταξίδια των τριών κομπιναδόρων δεν διαρκούν τόσο πολύ, ώστε να κρατούν ξεχασμένες τις μίζερες ζωές τους. Η δυστυχία και ο πόνος θα επανέρχονται στους ίδιους και τους δικούς τους, μέχρι να αντικρίσουν θαρραλέα την αλήθεια και να διαλυθούν τελειωτικά μέσα σΑαυτήν.

Δεν είναι τυχαίο, πως το «Il Bidone» ακολούθησε το «La Strada» και τους «Βιτελλόνους». Το αντίθετο, θα μπορούσαμε εύκολα να υποψιαστούμε πως πρόκειται για μία άδηλη τριλογία. Θεματικά, τουλάχιστον, είναι προφανές πως για κάτι τέτοιο πρόκειται Εξάλλου, η λιγότερο γνωστή αυτή ταινία του Fellini, όντως προέκυψε κατά την προετοιμασία του «La Strada». Αναζητώντας στοιχεία για την κοινωνία του περιθωρίου, ήρθε σε επαφή με άτομα αυτού του κόσμου και αντιλήφθηκε πώς ακριβώς είναι η ζωή τους. Σιγά-σιγά, αποκαλύφθηκε μπροστά του μία άγρια πραγματικότητα από αδίστακτους αριβίστες. Κάπως έτσι, έχοντας ήδη μελετήσει την τραχιά ζωή των περιπλανώμενων καλλιτεχνών στο «La Strada» και έχοντας στοχαστεί πάνω στην καθημερινότητα των άχρηστων, αλλά άκρως γοητευτικών Ιταλών νέων της δεκαετίας του Α50 στο «Vitelloni», ο Fellini επανήλθε με ένα είδος παράνομων Βιτελλόνι. Οι ήρωές του μοιάζουν με μικρά, ανεύθυνα παιδιά, με τη διαφορά ότι τώρα έχουν στα χέρια τους πιο επικίνδυνα παιχνίδια. Το αποτέλεσμα όμως δεν αλλάζει και πολύ. Η ζωή τρέχει πιο γρήγορα από όσο αντιλαμβάνονται, οι ευθύνες τους απέναντί της ποτέ δεν αναλαμβάνονται και η έξοδος από το βρώμικο λίμπο τους, τους συνθλίβουν.

Κεντρικό πρόσωπο και τραγικότερη μορφή όλων, ο Αμερικανός Broderick Crawford εξυπηρετεί με σπάνια πιστότητα την ανάγκη του σκηνοθέτη για προσωποποίηση της απόγνωσης, της ηθικής σήψης. Ερμηνεύοντας έναν χαρακτήρα παρατημένο στην κατεστραμμένη του ζωή, ο χολιγουντιανός σταρ - εδώ ντουμπλαρισμένος- δίνει κατά πολλούς την εσωτερικότερη ερμηνεία του. Η Giulietta Massina, μούσα και σύντροφος του πατέρα του Ιταλικού σινεμά, γεμίζει και εδώ την οθόνη με την πηγαία, γαλήνια μελαγχολία της. Μία μελαγχολία που υπάρχει διάχυτη στην τελευταία αυτή δουλειά του Fellini, λίγο πριν αρνηθεί μία για πάντα τον νεορεαλισμό και στραφεί στο φαντεζί πολύχρωμο σελιλόιντ.