Βερολίνο 2024: Όσα είδε το CinemaNews στη φετινή Berlinale

Το 74ο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Βερολίνου διεξήχθη φέτος από τις 15 έως τις 25 Φεβρουαρίου, φιλοξενώντας μια πρώτη σοδειά ταινιών που θα συζητηθούν. Το CinemaNews.gr βρέθηκε για τρεις μέρες στην Berlinale, σε ένα κατά γενική ομολογία μέτριο φεστιβάλ όσον αφορά στην ποιότητα των νέων ταινιών που έκαναν πρεμιέρα εκεί, και παρακολούθησε ισάριθμες ταινίες: δύο πρεμιέρες, οι οποίες μάλιστα απέσπασαν και δύο από τα σημαντικότερα βραβεία του φεστιβάλ, και μία ειδική προβολή - αφιέρωμα. Παρακάτω, σας μεταφέρουμε τις εντυπώσεις μας από τις εν λόγω ταινίες.

Ο Γάλλος σκηνοθέτης Bruno Dumont («Camille Claudel 1915») επισκέφθηκε το Βερολίνο με τη νέα του ταινία, «L' Empire», η οποία διαγωνίστηκε για τη Χρυσή Αρκτο, αποσπώντας τελικά την Αργυρή Αρκτο - Βραβείο της Επιτροπής. Πρόκειται για μια κωμωδία επιστημονικής φαντασίας, στην οποία οι κάτοικοι μιας παράκτιας γαλλικής κωμόπολης γίνονται μάρτυρες αλλόκοτων φαινομένων τα οποία συνδέονται με μια εξωγήινη απειλή. Ο Dumont αποπειράται εδώ να παρωδήσει τα χολιγουντιανά μπλοκμπάστερ και η ταινία του έχει σαφείς αναφορές, όσον αφορά στο οπτικό αλλά και το αφηγηματικό κομμάτι, σε φιλμ όπως το «Star Wars» (1977) του George Lucas και το «Dune» (2021) του Dennis Villeneuve.

Δυστυχώς, όμως, για να παρωδήσεις αποτελεσματικά ένα είδος, όπως το έκανε για παράδειγμα ο Mel Brooks στις ταινίες του, οφείλεις πρώτα να το γνωρίζεις άριστα και, βέβαια, να το αγαπάς, ειδάλλως η ταινία σου θα καταλήξει να φαντάζει αυτάρεσκη και ναρκισσιστική. Έτσι ακριβώς φαντάζει και το «L' Empire», αφού ο Dumont φαίνεται να αγνοεί όχι μόνο το είδος σινεμά που επιχειρεί να σατιρίσει, αλλά και τις στοιχειώδεις δραματουργικές αρχές, με συνέπεια η ταινία του να μοιάζει με μια καθόλου αστεία συρραφή σκόρπιων ιδεών που ποτέ δε λειτουργούν ως ενιαίο σύνολο. Ο λόγος είναι ότι ο Dumont μάλλον αποστρέφεται, αντί να αγαπά, το σινεμά που παρωδεί, όπως φάνηκε κι από τις δηλώσεις του όταν παρέλαβε το βραβείο, ευχαριστώντας το φεστιβάλ που χώρεσε στο πρόγραμμά του μια ταινία σαν κι αυτή σε μια εποχή που κυριαρχεί ο εμπορικός κινηματογράφος. Εμείς, πάλι, δεν ευχαριστούμε καθόλου το φεστιβάλ.

Επίσης ως διαγωνιζόμενος για τη Χρυσή Αρκτο κατέφθασε, για μια ακόμη φορά, στην Berlinale, ο Νοτιοκορεάτης σκηνοθέτης Hong Sang - Soo, με τη νέα του ταινία, «A Traveler's Needs», τρίτη του συνεργασία με τη Γαλλίδα ηθοποιό Isabelle Huppert μετά τα «In Another Country» (2012) και «Claire's Camera» (2017). Ο παραγωγικότατος δημιουργός, που γυρίζει κατά μέσο όρο δύο ταινίες το χρόνο εκ των οποίων η μία θα προβληθεί (και θα βραβευθεί) στο Βερολίνο, δεν έκανε την εξαίρεση φέτος, κι έτσι το κοινό είχε την ευκαιρία να απολαύσει το νέο, πιστό στη ρομερική αισθητική του σκηνοθέτη, πόνημά του.

Το «A Traveler's Needs» αφηγείται την ιστορία μιας μοναχικής γυναίκας που παραδίδει μαθήματα αγγλικών σε Νοτιοκορεάτες μαθητές. Όπως αποκαλύπτεται μέσα από τη λιτή αφήγηση, η μέθοδος διδασκαλίας της, που θεωρητικά στοχεύει στο να ωθήσει τους μαθητές να εκφράσουν το εσωτερικό της ψυχής τους μέσα από μια ξένη γλώσσα, λειτουργεί περισσότερο ως ψυχανάλυση για την ίδια την ηρωίδα. Η ταινία έχει πολύ χιούμορ, είναι με διαφορά η πιο αστεία του Hong εδώ και πολλά χρόνια και για το μεγαλύτερο μέρος της παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρον. Στην τρίτη πράξη, εντούτοις, εισάγεται ένας νέος χαρακτήρας και η πλοκή ακολουθεί διαφορετική κατεύθυνση από αυτήν που περιμέναμε, με αποτέλεσμα ο ρυθμός να πλήττεται και το σύνολο να φαντάζει άνισο. Αυτό δεν εμπόδισε το φιλμ να αποσπάσει το Μεγάλο Βραβείο της Επιτροπής και την ελληνική διανομή να το κλείσει ήδη για εγχώρια κυκλοφορία μέσα στους επόμενους μήνες.

Έχοντας δει αυτές τις δύο ταινίες, και έχοντας αποτύχει να εξασφαλίσουμε εισιτήρια για την προβολή του «The Departed» (2006) του Martin Scorsese παρουσία του σκηνοθέτη, καθώς έγιναν sold-out δευτερόλεπτα μετά τη διάθεσή τους, προσήλθαμε στην επαναληπτική προβολή της ταινίας άνευ, δυστυχώς, τον ίδιο το δημιουργό. Κι εκεί διαπιστώσαμε πως, όσο ενδιαφέροντες κι αν είναι κατά καιρούς οι πειραματισμοί με την κινηματογραφική γλώσσα και αφήγηση, τίποτα δεν μπορεί να συγκριθεί με την απόλαυση μιας αφηγηματικά στρωτής ταινίας από έναν μέγιστο δημιουργό, ο οποίος ξέρει πώς να προσδώσει βάθος στους χαρακτήρες του και ρυθμό στις ιστορίες του.

Για τους περισσότερους σκηνοθέτες, το «The Departed» θα ήταν αριστούργημα καριέρας. Για τον Martin Scorsese, είναι απλά άλλη μια (πολύ) καλή ταινία. Και μάλιστα, πολλοί τη θεωρούν, άδικα, ως την ταινία που του έφερε χαριστικά το μοναδικό του Όσκαρ Σκηνοθεσίας. Στην πραγματικότητα, είναι άλλο ένα εξαιρετικό γκανγκστερικό φιλμ, η ουσία του οποίου συνοψίζεται στη φράση που ξεστομίζει, σε κάποιο σημείο, ο χαρακτήρας του Jack Nicholson: «είτε μπάτσος είσαι, είτε γκάνγκστερ, όταν βρίσκεσαι στην άκρη ενός όπλου, σε ρωτάω: ποια η διαφορά;». Στα 64 του έτη, ο Scorsese δεν έχει χάσει την πυγμή των πρώτων του ταινιών και το «The Departed» είναι και δείχνει τόσο cool όσο το «Mean Streets» (1973), το «Taxi Driver» (1976) ή το «Goodfellas» (1990).

Το φετινό Φεστιβάλ, άψογο στην οργάνωσή του και στη διεξαγωγή του, σηματοδοτεί, τέλος, το κλείσιμο της θητείας του Carlo Chatrian στη θέση του καλλιτεχνικού διευθυντή. Η αλήθεια είναι ότι τα τελευταία χρόνια το φεστιβάλ δείχνει να έχει χάσει την ταυτότητά του, η ποιότητα των επιλογών έχει πέσει ανησυχητικά, όμως έχουμε κάθε λόγο να είμαστε αισιόδοξοι πως, με την έλευση νέων προσώπων, η Berlinale θα ανακτήσει τη θέση της ως ένα από τα μείζονα κινηματογραφικά γεγονότα της χρονιάς, όπου θα φιλοξενούνται μερικές από τις καλύτερες νέες ταινίες.