Τελικός Απολογισμός του Φεστιβάλ
26.09.2003

Από τον Παντελή Φραντζή

Έχουν περάσει ήδη κάποιες ημέρες από τη λήξη του φετινού, 9ου Φεστιβάλ «Νύχτες Πρεμιέρας» και ίσως, με τις εντυπώσεις και τα συναισθήματα καταλαγιασμένα αλλά ακόμη αρκετά ζωντανά, είναι αυτή η κατάλληλη στιγμή για έναν δειλό απολογισμό. Βέβαια, το κατά πόσο ένας τέτοιος απολογισμός είναι δόκιμος, παραμένει υπό διαπραγμάτευση. Δηλαδή, εύκολα μπορεί να τεθεί υπό αμφισβήτηση το δικαίωμα κριτικής, αξιολόγησης, ζυγίσματος της προσπάθειας μίας ομάδας ανθρώπων να παρουσιάσουν με τον καλύτερο και πιο ολοκληρωμένο τρόπο τις σύγχρονες τάσεις του παγκόσμιου κινηματογράφου, τις σημαντικές στιγμές της σεζόν που έρχεται αλλά και μερικές αξιομνημόνευτες στιγμές του παρελθόντος. Ίσως η μοναδική ειλικρινής και έντιμη, αλλά και χρήσιμη αξιολόγηση είναι εκείνη που προκύπτει μέσα από τη ματιά του θεατή, του αποδέκτη και αναπόφευκτου κριτή του τελικού αποτελέσματος.

Είτε η όλη προσπάθεια αντιμετωπιστεί ως ένα μοναδικό καλλιτεχνικό γεγονός, είτε ως ένα απλό επιχειρηματικό στοίχημα, η επιτυχία του μπορεί να επαληθευτεί με έναν μονάχα άμεσα μετρήσιμο δείκτη: την ανταπόκριση του κοινού. Συνεπώς, η αθρόα προσέλευση του κόσμου, που δεν άφησε ποτέ άδειες ή έστω μισογεμάτες τις αίθουσες, από τον ενοχλητικά στριμωγμένο Δαναό 2, μέχρι το υπέροχο Αττικόν, κατακλύζοντας αρκετά συχνά ακόμη και τους διαδρόμους, μπορεί να θεωρηθεί μία κοινότοπη και ποσοτική μεν, ατράνταχτη ωστόσο απόδειξη της επιτυχίας του Φεστιβάλ. Ο έκδηλος ενθουσιασμός του κοινού και το ξέσπασμα σε χειροκροτήματα, μπορεί να μην ακολούθησαν κάθε προβολή, συνόδευσαν παρόλα αυτά κάποιες από τις ταινίες, επαληθεύοντας πως ο πρωταρχικός στόχος -ελπίζουμε- της διοργάνωσης, το ενδιαφέρον και η συγκινησιακή ανάμειξη του κοινού, επιτεύχθηκε σε βαθμό κατά πολύ ανώτερο του ικανοποιητικού.

Από την άλλη μεριά, σαφώς και υπήρξαν λάθη και παραλείψεις στην πραγματοποίηση του Φεστιβάλ, κακές στιγμές εμφανέστατες σε κάθε θεατή. Πρωταρχικής σημασίας, ο τρόπος με τον οποίο παρουσιάστηκε το έργο του Jean Cocteau. Η πλήρης φιλμογραφία του Γάλλου δημιουργού, μπορεί να αποτέλεσε ανεκτίμητο μάθημα αισθητικής και σκηνοθεσίας, προβλήθηκε ωστόσο με τρόπο εξοργιστικά κακό: η προβολή των έργων κατά χρονολογική σειρά, για άγνωστο λόγο, δεν προβλέφθηκε, μην επιτρέποντας στους θεατές το αυτονόητο, να παρατηρήσουν την εξέλιξη του σκηνοθέτη προοδευτικά. Κόπιες μισοκατεστραμμένες, ήχος και εικόνα σε αποσύνθεση και προβολές που δεν χώραγαν στην οθόνη, αφήνοντας απέξω μεγάλο μέρος των πλάνων- πράγμα κάπως άβολο, όταν το χαμένο τμήμα περιλαμβάνει τα κεφάλια των ηθοποιών, με αποτέλεσμα το κοινό να απολαμβάνει μοναδικές, ωστόσο ακέφαλες ερμηνείες- ήταν μερικά από τα αδύναμα σημεία της εν λόγω ενότητας.

Αναμφίβολα, οι αληθινά καλές ταινίες που προβλήθηκαν μετριούνται στα δάχτυλα του ενός χεριού, με κυρίαρχες τις μέτριες ή και κάκιστες ταινίες στο σύνολο του προγράμματος. Η a priori δηλωμένη στάση των διοργανωτών, περί «συνειδητής επιλογής και κακών ταινιών, στο βωμό της πολυσυλλεκτικότητας» μοιάζει περισσότερο με αδυναμία σύνθεσης ενός αμιγώς καλού προγράμματος, παρά με μελετημένη, γενναία απόφαση για θυσία του γούστου, στο βωμό των σύγχρονων κινηματογραφικών τάσεων. Τα δολώματα και οι αποπροσανατολιστικές περιγραφές στο φυλλάδιο προβολών, φάνηκε να επιδιώκουν την κάλυψη αυτού του ποιοτικού κενού.

Παρόλα αυτά, όπως ήδη ειπώθηκε, εξαιρετικές στιγμές υπήρξαν και ήταν ικανές να υπερκαλύψουν την όποια απογοήτευση. Το γεγονός ότι κάποιες από τις αξιόλογες ταινίες προβλήθηκαν ειδικά στο Φεστιβάλ, πριν περάσουν σε διανομή στους κινηματογράφους, δίνει ειδική βαρύτητα στην διοργάνωση.

Συμπερασματικά, η αξιολόγηση του Φεστιβάλ έχει να κάνει άμεσα με το υπό εξέταση δείγμα θεατών. Το μέρος εκείνο των θεατών που είχαν την αποτιμημένη σε χρόνο και κυρίως χρήμα δυνατότητα να παρακολουθήσουν έναν σεβαστό αριθμό ταινιών, όχι μόνο κέρδισαν μία ανεκτίμητη κινηματογραφική εμπειρία, εκτιθέμενοι σε έναν χείμαρρο πολύχρωμης κινηματογραφικής έκφρασης, αλλά κυρίως απολαμβάνοντας μικρά ή μεγάλα διαμάντια της έβδομης τέχνης, που ενδεχομένως δεν θα συναντούσαν πουθενά αλλού. Το πρόβλημα εστιάζεται σε εκείνη τη μερίδα των θεατών που είχαν την δυνατότητα ή την όρεξη περιορισμένων επιλογών και κατά πάσα περίπτωση ανταμείφθηκαν με κακές ταινίες ή κακές προβολές. Αυτό το κοινό ίσως πρέπει να αντιμετωπιστεί με μεγαλύτερη σοβαρότητα.